Μεταφράσαμε το εβδομαδιαίο δελτίο του Βιτζάι Πρασάντ, Ινδού ιστορικού, δημοσιογράφου και διευθυντή της Τριηπειρωτικής: Ινστιτούτο Κοινωνικών Ερευνών. Kεντρική φωτογραφία: Carelle Homsy (Αίγυπτος), Liberté Egypte, 2009.
Για πάνω από μια δεκαετία, ο Αλάα Άμπντ Ελ-Φατάχ μπαινοβγαίνει στις αιγυπτιακές φυλακές, χωρίς ποτέ να έχει απαλλαγεί από την παρενόχληση του στρατιωτικού κρατικού μηχανισμού. Το 2011, κατά τη διάρκεια της κορύφωσης της εξέγερσης, ο Αλάααναδείχθηκε ως μια σημαντική φωνή της γενιάς του και έκτοτε αποτελεί μια σταθερή ηθική πυξίδα παρά τις προσπάθειες της χώρας του να πνίξει τη φωνή του. Στις 25 Ιανουαρίου 2014, με αφορμή την τρίτη επέτειο από την ανατροπή της κυβέρνησης του Χόσνι Μουμπάρακ, ο Αλάα και ο ποιητής Ντούμα Αχμέντ έγραψαν μια συγκινητική επιστολή από το μπουντρούμι τους στη φυλακή Tora του Καΐρου. Αυτή η φυλακή, όπου στεγάζεται ο Αλάα και άλλοι πολιτικοί κρατούμενοι, δεν απέχει πολύ από τον όμορφο Νείλο και – ανάλογα με την κυκλοφορία του Καΐρου – δεν απέχει πολύ από το γραφείο της Mada Masr στην Κηποθέα, όπου δημοσιεύτηκε η επιστολή. Σε πόλεις όπως το Κάιρο, οι φυλακές όπου βασανίζονται οι πολιτικοί κρατούμενοι βρίσκονται συχνά σε αρκετά συνηθισμένες γειτονιές.
«Ποιος είπε ότι είμαστε ασυναγώνιστοι; Ή ότι είμαστε μια μαγεμένη γενιά;» έγραψαν οι Ντούμακαι Αλάα, αναλογιζόμενοι την ιδέα ότι η εξέγερση του 2011 ήταν κατά κάποιο τρόπο εξαιρετική. «Είμαστε άνθρωποι», έγραψαν, «αλλά στο σκοτάδι επιθυμούμε το φως». Το Αραβικό Δίκτυο για την Ενημέρωση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα εκτιμά ότι υπάρχουν 65.000 πολιτικοί κρατούμενοι στην Αίγυπτο από το 2013 που ανέλαβε την εξουσία του κράτους ο πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι. Ο Αλάα κρατείται με διάφορες κατηγορίες, αλλά οι περισσότερες από αυτές προέρχονται από μια αυθαίρετη και κακόβουλη κατηγορία ότι οργάνωσε μια διαμαρτυρία που διήρκεσε περίπου δεκαπέντε λεπτά- γι’ αυτά τα δεκαπέντε λεπτά έχει φυλακιστεί για μεγάλο μέρος της τελευταίας δεκαετίας.
Πόσοι ευαίσθητοι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο κρατούνται σε φυλακές, κατηγορούμενοι με γελοίες κατηγορίες; Οι αναφορές που κολυμπούν στο διαδίκτυο – πολλές από αυτές από ομάδες για τα ανθρώπινα δικαιώματα που εδρεύουν στη Δύση – δεν είναι απολύτως αξιόπιστες, καθώς αγνοούν ή υποβαθμίζουν το ιστορικό των δυτικών κυβερνήσεων και των φιλοδυτικών καθεστώτων. Η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών, για παράδειγμα, αρνείται ότι κατέχει πολιτικούς κρατούμενους, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν διεθνείς εκστρατείες για την απελευθέρωση ανθρώπων όπως ο Αλβάρο Λούνα Χερνάντεζ (La Raza), οι Holy Land Five, ο Λέοναρντ Πελτιέ (Κίνημα Αμερικανών Ινδιάνων), ο Μάριους Μάνσον (Μέτωπο Απελευθέρωσης της Γης), ο Μούμια Αμπού-Τζαμάλ (MOVE) και ο Μουτούλου Σακούρ (Μαύρος Απελευθερωτικός Στρατός). «Αυτοί οι άνθρωποι κρατούνται χωρίς δικαιολογημένη αιτία, συχνά επειδή άσκησαν ειρηνικά τα ανθρώπινα δικαιώματά τους – όπως η ελευθερία της έκφρασης – ή υπερασπίστηκαν τα δικαιώματα άλλων, μπορεί να έχουν οργανώσει ένα κόμμα της αντιπολίτευσης, ναφέρθηκαν στην κακοποίηση και τη διαφθορά, συμμετείχαν σε ειρηνική διαμαρτυρία». Αυτά είναι τα λόγια του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν από τις 7 Δεκεμβρίου 2021. Σε μια ειρωνεία, τα λόγια του ισχύουν τόσο για τους αντιφρονούντες εντός των Ηνωμένων Πολιτειών όσο και για τους αντιφρονούντες από συμμάχους των ΗΠΑ, όπως η Σαουδική Αραβία και η Κολομβία.
Στις 20 Δεκεμβρίου 2021, λιγότερο από δύο εβδομάδες μετά τις δηλώσεις του Μπλίνκεν, το Δικαστήριο Κρατικής Ασφάλειας της Αιγύπτου καταδίκασε τον Αλάα σε άλλα πέντε χρόνια φυλάκισης μαζί με τους Μοχάμεντ αλ Μπακέρ και Μοχάμεντ Ιμπραήμ, οι οποίοι καταδικάστηκαν σε τέσσερα χρόνια ο καθένας. Εκείνη την εποχή, ο εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών Νεντ Πράις δήλωσε στις εβδομαδιαίες δηλώσεις του ότι οι ΗΠΑ ήταν «απογοητευμένες» από τις εν λόγω ετυμηγορίες. Λίγες εβδομάδες αργότερα, ο Αχμέντ Χαφέζ, εκπρόσωπος του αιγυπτιακού υπουργείου Εξωτερικών, απάντησε λέγοντας: «Είναι ακατάλληλο να σχολιάζουμε ή να αγγίζουμε αιγυπτιακές δικαστικές αποφάσεις». Αυτό ήταν το τέλος. Κάθε χρόνο, η κυβέρνηση των ΗΠΑ παρέχει στην Αίγυπτο βοήθεια ύψους 1,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας προορίζεται για τον στρατό- κάθε χρόνο, οι ΗΠΑ κάνουν μεγάλη φασαρία για την παρακράτηση λίγο περισσότερων από 100 εκατομμυρίων δολαρίων από αυτά τα χρήματα με την αιτιολογία της υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αν και τα χρήματα αυτά αργότερα αποδεσμεύονται στην Αίγυπτο με την αιτιολογία της «εθνικής ασφάλειας». Υπάρχει πολύς θόρυβος για τα «ανθρώπινα δικαιώματα», αλλά καμία πραγματική ανησυχία για τον στραγγαλισμό των δημοκρατικών διαδικασιών στο εσωτερικό της χώρας. «Στο σκοτάδι», γράφουν οι Ντούμα και Αλάα, «επιθυμούμε φως». Αλλά στο σκοτάδι, οι συμφωνίες για τα όπλα και η «εθνική ασφάλεια» παραμερίζουν τις εκτιμήσεις για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Η Αραβική Άνοιξη – το κέντρο της οποίας ήταν η πέτρινη πλάκα στην πλατεία Ταχρίρ – βρίσκεται σε ερείπια. Η Τυνησία, από όπου ξεκίνησε η όλη διαδικασία, παλεύει με μια κυβέρνηση που έχει αναστείλει τους δημοκρατικούς θεσμούς της με την ελπίδα να αντιμετωπίσει την κοινωνική κρίση που προϋπήρχε της πανδημίας COVID-19 αλλά επιδεινώθηκε από αυτήν. Στις 14 Ιανουαρίου, την επέτειο της ανατροπής του προέδρου Ζιν Ελ Αμπιντίν Μπεν Άλι το 2011, το Εργατικό Κόμμα της Τυνησίας ηγήθηκε μιας πορείας από την πλατεία Δημοκρατίας της Τύνιδας προς την Κεντρική Τράπεζα με το σύνθημα «Όχι λαϊκισμός, όχι φονταμενταλισμός, όχι αντιδραστικοί». Αντιτάχθηκαν στο παλιό καθεστώς του Μπεν Αλί, στους ισλαμιστές και τώρα στη «λαϊκιστική» προεδρία του Κάις Σαϊέντ. Το Εργατικό Κόμμα επισήμανε ότι η οικονομική κρίση, η οποία επιδεινώθηκε από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η οποία προκάλεσε την επανάσταση του 2011, παραμένει χωρίς αντιμετώπιση. Τα Ηνωμένα Έθνη εξέφρασαν επίσης την ανησυχία τους για τη χρήση των δυνάμεων εσωτερικής ασφάλειας στην Τυνησία για την καταστολή των βασικών πολιτικών δικαιωμάτων.
Στο Μαρόκο, η κατάσταση είναι τραγική. Το πολιτικό καθεστώς με επίκεντρο τον βασιλιά Μοχάμεντ ΣΤ’ ονομάζεται Μακζέν (όρος που σημαίνει «αποθήκη», αναφερόμενος στον τόπο όπου θα πληρώνονταν οι υφιστάμενοι του βασιλιά). Ο βασιλιάς αξίζει μεταξύ 2,1 και 8 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε μια χώρα όπου σχεδόν ένας στους πέντε ανθρώπους ζει κάτω από το όριο της φτώχειας και όπου η κοινωνική δυστυχία έχει αυξηθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Το 2015, αφού το κίνημα της 20ής Φεβρουαρίου είχε ταρακουνήσει την κοινωνία το 2011, επισκέφθηκα το γραφείο του Ραμπάτ της Μαροκινής Ένωσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και άκουσα μια ρεαλιστική ενημέρωση για την έλλειψη βασικών πολιτικών ελευθεριών στη χώρα. Όπως και οι γενναίοι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε άλλες χώρες, οι Μαροκινοί που συνάντησα απαρίθμησαν τα ονόματα των ανθρώπων που είχαν συλληφθεί άδικα και σκιαγράφησαν την εικόνα της δυσκολίας οικοδόμησης «ενός κράτους της αλήθειας και του νόμου» στη χώρα.
Εκείνη την εποχή, άκουσα για την περίπτωση του Ναάμα Ασφάρι, ο οποίος είχε συλληφθεί το 2010 και εξέτιε ποινή κάθειρξης τριάντα ετών για την ακτιβιστική του δράση σχετικά με την κατοχή της Δυτικής Σαχάρας. Η περίπτωσή του και η περίπτωση του Χάτρι Ντάντα, ενός νεαρού Σαχραουίτη δημοσιογράφου που συνελήφθη το 2019 και καταδικάστηκε σε είκοσι χρόνια, τράβηξαν την προσοχή της Μαίρη Λόλορ, της ειδικής εισηγήτριας του ΟΗΕ για την κατάσταση των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τον Ιούλιο του 2021, η Lawlor δήλωσε: «Όχι μόνο οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που εργάζονται για θέματα σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Μαρόκο και τη Δυτική Σαχάρα εξακολουθούν να ποινικοποιούνται άδικα για τις νόμιμες δραστηριότητές τους, αλλά και να λαμβάνουν δυσανάλογα μεγάλες ποινές φυλάκισης και, ενώ βρίσκονται στη φυλακή, υποβάλλονται σε σκληρή, απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση και βασανιστήρια». Οι φωτογραφίες αυτών των δύο ανδρών και αμέτρητων άλλων βρίσκονται συχνά στα γραφεία των οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δικηγόρων που εργάζονται ακούραστα για λογαριασμό τους. Πρόκειται για ανθρώπους σαν τον Αλαα και τους συντρόφους τους σε παρόμοιους αγώνες τόσο μακριά όσο η Κολομβία και η Ινδία.
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, το Μακζέν προσπάθησε να στραγγαλίσει το κύριο αριστερό κόμμα του Μαρόκου, τον Δημοκρατικό Δρόμο. Έχει καταστείλει και συκοφαντήσει ακτιβιστές του Δημοκρατικού Δρόμου που προσπαθούν να οργανωθούν δημόσια, και εμποδίζει το κόμμα να χρησιμοποιήσει δημόσιους χώρους για να πραγματοποιήσει το 5ο συνέδριό του φέτος. Παρά τα εμπόδια, οι ακτιβιστές του Δημοκρατικού Δρόμου ξεκίνησαν τη νέα χρονιά καλώντας σε ενωτικό αγώνα των λαϊκών δυνάμεων και απαίτησαν να γίνουν σεβαστές οι ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα και να απελευθερωθούν οι πολιτικοί κρατούμενοι, συμπεριλαμβανομένων των μελών του Κινήματος Rif, το οποίο έχει κινητοποιήσει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους για να απαιτήσουν κοινωνικά δικαιώματα και δικαιοσύνη μετά τον θάνατο ενός πωλητή ψαριών από έναν συμπιεστή σκουπιδιών της πόλης το 2016. Ο Δημοκρατικός Δρόμος αντιτίθεται επίσης στον κατασταλτικό Μακζέν και υποστηρίζει την αυτοδιάθεση του λαού της Σαχάρας.
Από το 1975, το μαροκινό κράτος έχει προσαρτήσει τη Δυτική Σαχάρα, αλλά έχει ελάχιστη νομική βάση για αυτή την κατοχή. Τον Αύγουστο του 2020, η κυβέρνηση των ΗΠΑ υπέγραψε τις Συμφωνίες του Αβραάμ, που σήμαινε ότι το Μαρόκο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αναγνώριζαν το Ισραήλ (και ουσιαστικά τη μόνιμη κατοχή της Παλαιστίνης) με αντάλλαγμα συμφωνίες πώλησης όπλων και αναγνώριση από τις ΗΠΑ της κατάληψης της Δυτικής Σαχάρας από το Μαρόκο. Το Μέτωπο Πολισάριο (το κίνημα απελευθέρωσης του λαού της Σαχάρα) αντιτάχθηκε στις συμφωνίες αυτές, καθώς οι εντάσεις αυξήθηκαν κατά μήκος των συνόρων Μαρόκου-Αλγερίας. Ο Δημοκρατικός Δρόμος πήρε επίσης μια θαρραλέα θέση κατά των συμφωνιών που του απέφερε αυξημένη καταστολή από το Μακζέν.
Οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα κατατάσσουν το Μαρόκο στην 136η θέση μεταξύ 180 χωρών στον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου του 2021. Ένας από τους λόγους για αυτή την κακή μέτρηση είναι η παραβίαση της ελευθερίας έκφρασης των μαροκινών δημοσιογράφων και συγγραφέων όπως οι Ομάρ Ραντί, Μαάτι Μοντζίμπ, Χίχαμ Μανσούρι και Αμπντέλ-Σαμάντ ΑϋΤ Αγιάς. Η Φατιμά αλ – Αφρίκι έγραψε δυναμικά για τις απειλές που αντιμετώπισε: «Το μήνυμα που λάβαμε, ω φρουροί με τα πολυβόλα σας πίσω από τους σάκους άμμου των αναμνήσεων και των ονείρων του κρανίου μου … Σας κατάλαβα που επιθεωρείτε τις αδυναμίες και τα πιθανά λάθη μου. Σηκώνω τη λευκή σημαία και δηλώνω την ήττα μου και αποσύρομαι από το πεδίο της μάχης». Συνεχίζει τη γενναία αγρυπνία της.
Ο Ομάρ Ραντί, όπως και ο Αλαα, κάθεται στο κελί του στη φυλακή Oukacha στην Καζαμπλάνκα. Μας στέλνει ένα μήνυμα: «Η τυραννία δεν είναι πεπρωμένο- η ελευθερία πρέπει να επιτευχθεί, ακόμη κι αν χρειαστεί πολύς χρόνος. Άλλωστε, αν ήρθε η ώρα μου να πληρώσω το τίμημα για λογαριασμό αυτής της άθλιας νέας γενιάς, που γεννήθηκε πριν από το Παλαιό και το λεγόμενο Νέο Καθεστώς, τότε είμαι έτοιμος να το πληρώσω με όλο το θάρρος και θα πάω στη μοίρα μου με ήρεμη, χαμογελαστή καρδιά και ήρεμη συνείδηση».
Ο Ομάρ, ο Αλάα, η Φατίμα, ο Αχμέντ και άλλοι πολιτικοί κρατούμενοι σε όλο τον κόσμο δεν θα μείνουν στη μοίρα τους. Εμείς θα σταθούμε στο πλευρό τους. Είμαστε εδώ. Όσο είμαστε ζωντανοί, θα σταθούμε όρθιοι.
guernicaeu.wordpress.com 