Η Σύνοδος Κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για τα Συστήματα Τροφίμων έχει γίνει ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα γεγονότα του τρέχοντος έτους λόγω της εταιρικής εξαγοράς. Ακτιβιστές της κοινωνίας των πολιτών συναντήθηκαν κατά τη διάρκεια της προ-συνόδου κορυφής για να διαμαρτυρηθούν. Της Jyotsna Singh για το Peoples Dispatch
Την Παγκόσμια Ημέρα Τροφίμων στις 16 Οκτωβρίου 2019, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών António Guterres ζήτησε να πραγματοποιηθεί το 2021 διάσκεψη κορυφής για τα συστήματα τροφίμων (UNFSS). Ο σκοπός, όπως ισχυρίστηκε ο ιστότοπος της Συνόδου Κορυφής, ήταν η εξεύρεση λύσεων για τη μετατροπή των συστημάτων τροφίμων ώστε να επιτευχθεί πρόοδος όσον αφορά τους στόχους για την αειφόρο ανάπτυξη για το 2030. Ωστόσο, η σύνοδος κορυφής, που προγραμματίζεται να διεξαχθεί τον Σεπτέμβριο του 2021, δέχθηκε σοβαρές επιθέσεις επειδή πωλήθηκε σε εταιρικά συμφέροντα.
Κατά τη διάρκεια της προ-συνόδου κορυφής, που πραγματοποιήθηκε από τις 26 έως τις 28 Ιουλίου, ακτιβιστές από όλο τον κόσμο συγκεντρώθηκαν στην «Λαϊκή αντιδιαδήλωση για την μετάβαση σε συνεργατικά συστήματα διατροφής» για να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους με τη στροφή που είχε πάρει η εκδήλωση. Η κινητοποίηση πραγματοποιήθηκε από τις 25 έως τις 27 Ιουλίου και αποτελείτο από γεγονότα που κυμαίνονταν από συζητήσεις για την ιδιωτικοποίηση των συστημάτων τροφίμων, την εταιρική κατάληψη της διακυβέρνησης και της επιστήμης, μέχρι μια παγκόσμια εικονική πορεία κατά της UNFSS.
Οι άνθρωποι ενάντια στα εταιρικά συστήματα τροφίμων
Στο επίκεντρο του ζητήματος βρίσκεται η προώθηση των συστημάτων τροφίμων υπό την ηγεσία των εταιρειών από τα Ηνωμένα Έθνη, που υπονομεύει τους αγώνες για την επισιτιστική κυριαρχία και ασφάλεια. Λίγες πολυεθνικές; εταιρείες κυριαρχούν στο σημερινό παγκόσμιο εμπόριο τροφίμων και αγαθών. Από τη σπορά των σπόρων και την καλλιέργεια των φυτών μέχρι την επεξεργασία, τη διανομή και την κατανάλωση των τροφίμων, οι πολυεθνικές γεωργικές επιχειρήσεις ελέγχουν και αποφασίζουν τα πάντα. Ωστόσο, παρότι ελέγχουν σχεδόν το 75% των φυσικών πόρων που σχετίζονται με την παραγωγή τροφίμων παγκοσμίως, μόλις και μετά βίας μπορούν να θρέψουν το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού. Είναι επίσης υπεύθυνοι για το μεγαλύτερο μέρος των τροφίμων αξίας 400 δισεκατομμυρίων δολαρίων που χάνονται ετησίως και για την εκπομπή μεγάλων ποσοτήτων αερίων του θερμοκηπίου.
Η ατζέντα της Συνόδου Κορυφής και οι άνθρωποι που συνδέονται με τη διαχείρισή της είναι γνωστό ότι ενθαρρύνουν τις ιδιωτικοποιήσεις εις βάρος των δημόσιων συστημάτων. Για παράδειγμα, ο διορισμός της Agnes Kalibata ως ειδικού απεσταλμένου των Ηνωμένων Εθνών για τη διάσκεψη κορυφής αμφισβητήθηκε. Ως πρόεδρος της Συμμαχίας για μια Πράσινη Επανάσταση στην Αφρική (AGRA), συμμετείχε στην υποστήριξη για μια μετατόπιση των αφρικανικών γεωργικών συστημάτων προς βιομηχανικά και αγροτοξικά γεωργικά πρότυπα γεωργίας. Η παρουσία παρομοίως του Ramon Lauarta, προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της Pepsico, και ανεξάρτητες συνεδρίες από ιδιωτικές εταιρείες όπως η Nestle δεν πέρασε απαρατήρητη. Από τα στάδια σχεδιασμού της συνόδου κορυφής, οι εταιρείες αυτές προφανώς βρίσκονται σε διαβούλευση με τους διοργανωτές.
Σε αντίθεσή μεταξύ τους, ορισμένες οργανώσεις όπως η La Via Campesina μποϊκοτάρουν τη σύνοδο κορυφής, ενώ άλλες σχεδιάζουν να παραστούν προκειμένου να εγείρουν ανησυχίες για την υγεία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μιλώντας για την Λαϊκή Αντιδιαδήλωση, η Patti Naylor, μια αγρότισσα από τις Ηνωμένες Πολιτείες είπε, «Η αντιδιαδήλωση που επικεντρώνεται στην προ-Σύνοδο Κορυφής θα μας βοηθήσει να συνεχίσουμε να οργανωνόμαστε και να μιλάμε για την UNFSS. Η Αντιδιαδήλωσηείναι η αρχή των δημόσιων ενεργειών μας.»
Συγκεντρώθηκαν άτομα και οργανώσεις από διάφορα κινήματα που επικεντρώνονται στην κλιματική αλλαγή, την κοινωνική δικαιοσύνη, τους αγρότες, τα συνδικάτα, τα δικαιώματα των μεταναστών, τις γυναίκες, τη νεολαία και τους ηλικιωμένους, για να αναφέρουμε μερικούς. «Μέσω εικονικών συναντήσεων και γραριτών εγγράφων, καταστάθηκαν σαφεί οι συνδέσει εταξύ των τροφίων και των γεωργικών συστηάτων σε καθέναν αριό αυτού του λόγου. Αυτή η κινητοποίηση έχει αποτελέσει ένα ισχυρό εργαλείο για την οικοδόμηση αλληλεγγύης», πρόσθεσε η Naylor.
Οι διεθνείς συζητήσεις για τα συστήματα τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που καθοδηγούνται από τον ΟΗΕ, δεν ήταν πάντα τόσο κλειστές. Στην Παγκόσμια Σύνοδο Κορυφής του FAO το 1996 συμμετείχαν παράγοντες από όλο το φάσμα και η κυριαρχία των τροφίμων αναγνωρίστηκε ως ο όρος που καθόριζε τους αγώνες ενάντια στα εταιρικά γεωργικά συστήματα. Υποστήριξε το δικαίωμα των λαών να παράγουν αυτόνομα υγιεινά και θρεπτικά τρόφιμα, τα οποία είναι επίσης κλιματικά και πολιτιστικά κατάλληλα, χρησιμοποιώντας τοπικούς πόρους. Είναι σημαντικό ότι η κυριαρχία τροφίμων αναγνωρίστηκε επίσης ως μέσο για την επίτευξη της επισιτιστικής ασφάλειας.
Ορισμένες κυβερνήσεις, όπως αυτές του Ισημερινού, της Βενεζουέλας, του Μάλι, της Βολιβίας, του Νεπάλ και της Σενεγάλης έχουν συμπεριλάβει αυτά τα ιδανικά στη δημόσια πολιτική τους και η κυριαρχία των τροφίμων έγινε μέρος της πολιτικής που υποστηρίζεται από τα θεσμικά όργανα του ΟΗΕ. Τουλάχιστον θεωρητικά, η ιδέα εξακολουθεί να αποτελεί μέρος των εγγράφων του ΟΗΕ, όπως η Διακήρυξη του ΟΗΕ του 2018 για τα δικαιώματα των αγροτών και άλλων ανθρώπων που εργάζονται σε αγροτικές περιοχές (UNDROP).
Καταβλήθηκαν προσπάθειες να επισημανθεί από νωρίς ο κλειστός χαρακτήρας της Συνόδου Κορυφής. Τον Μάρτιο του 2020, 550 οργανισμοί, που αποτελούνταν από τα μεγαλύτερα αγροτικά και αυτόχθονα κινήματα στον κόσμο, έγραψαν στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ προειδοποιώντας τον ότι η σύνοδος κορυφής δεν βασίζεται στην κληρονομιά των προηγούμενων παγκόσμιων συνόδων τροφίμων που συγκλήθηκαν από τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας (FAO). Ο FAO έλαβε την εντολή να οργανώσει αυτές τις εκδηλώσεις από τα κράτη μέλη του και επέτρεψε την ενεργό συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών μέσω παράλληλων αυτοοργανωμένων φόρουμ.
Η πολυπλοκότητα ως μέσο για τη βιομηχανική εξαγορά του ΟΗΕ
Ο αποκλεισμός των ακτιβιστών και η κυριαρχία των εταιρειών έρχεται μετά από μια ώθηση από την κοινωνία των πολιτών σχετικά με την πολυμετοχή στα όργανα του ΟΗΕ. Η συμμετοχικότητα είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο για να δείξει ότι όλοι οι ενδιαφερόμενοι είναι παρόντες στο τραπέζι στη λήψη αποφάσεων. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια προσπάθεια αντικατάστασης της πολυμέρειας, η οποία δίνει προτεραιότητα στη συμμετοχή των κυβερνήσεων. Υπό αυτή την έννοια, η συμμετοχικότητα έχει γίνει συνώνυμο για πολλούς, με την αυξανόμενη ιδιωτική κατάληψη ιδρυμάτων του ΟΗΕ. Οι φορείς της κοινωνίας των πολιτών σε άλλα φόρουμ του ΟΗΕ, όπως το Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, δίνουν την ίδια μάχη.
Η Αντιδιαδήλωση απαιτεί από τον ΟΗΕ να απομακρυνθεί από την εταιρική κατάληψη και να επαναπροσδιοριστεί στα ατομικά και συλλογικά ανθρώπινα δικαιώματα και στις εμπειρίες και τις γνώσεις των λαών που πλήττονται περισσότερο. Απαιτεί επίσης τον μετασχηματισμό των εταιρικών συστημάτων τροφίμων και την υπεράσπιση των δημοκρατικών δημόσιων θεσμών και της πολυμέριας χωρίς αποκλεισμούς.
Ισχυρές φωνές υποστήριξης για εναλλακτικές λύσεις στο εταιρικό σύστημα έχουν ακουστεί και στις επίσημες συνεδριάσεις πριν από τη σύνοδο κορυφής. Ο Jeffery Sachs, Σύμβουλος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες για τους στόχους της αειφόρου ανάπτυξης ήταν εξαιρετικά επικριτικός για την ιδιωτικοποίηση των συστημάτων τροφίμων κατά τη διάρκεια μιας από τις κύριες συζητήσεις της ομάδας που διοργανώθηκε από το UNFSS. Περιέγραψε την ιδιωτικοποίηση ως έναν καταπιεστικό μηχανισμό, παρόμοιο με τον αποικισμό. Είπε: «Έχουμε ένα παγκόσμιο σύστημα τροφίμων που βασίζεται σε μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες, ιδιωτικά κέρδη και χαμηλά μέτρα για τις διεθνείς μεταφορές για τη βοήθεια φτωχών ανθρώπων, μερικές φορές καθόλου. Βασίζεται στην ακραία ανευθυνότητα των ισχυρών χωρών σε σχέση με το περιβάλλον. Και βασίζεται σε ριζική άρνηση των δικαιωμάτων των φτωχών ανθρώπων».
Ο Sachs είπε επίσης ότι η ιδιωτικοποίηση των συστημάτων τροφίμων υποστηρίζεται συχνά από τα συμφέροντα των πλούσιων χωρών, επικαλούμενος ιδίως την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών, η οποία είναι γνωστό ότι έχει δώσει στρατιωτική υποστήριξη στην αμερικανική εταιρεία United Fruits που έχει εκμεταλλευτεί από τις χώρες της Νότιας Αμερικής ως την Ονδούρα. Πρόσθεσε ότι «έχουμε ένα σύστημα, αλλά χρειαζόμαστε ένα διαφορετικό σύστημα που βασίζεται στις αρχές της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της κυριαρχίας και των οικονομικών δικαιωμάτων».
guernicaeu.wordpress.com 