Μεταφράσαμε το εβδομαδιαίο δελτίο του Vijay Prashad, Ινδού ιστορικού, δημοσιογράφου και διευθυντή της Τριηπειρωτικής: Ινστιτούτο Κοινωνικών Ερευνών
Ο Daniel Jadue είναι ο δήμαρχος της Recoleta, μιας κοινότητας που αποτελεί τμήμα της επεκτεινόμενης πόλης Σαντιάγκο της Χιλής. Το γραφείο του βρίσκεται στον έκτο όροφο δημοτικού κτηρίου, στο κάτω μέρος του οποίου φτάνει κάποιος, μπορεί να βρει φαρμακείο, οπτικό κατάστημα και βιβλιοπωλείο του δήμου, τα οποία είναι αφιερωμένα στην παροχή αγαθών σε δίκαιη τιμή. Στους τοίχους του γραφείου του βρίσκονται τα εμβλήματα της δέσμευσής του προς τον παλαιστινιακό λαό, συμπεριλαμβανομένων σημαιών και μια εμβληματική γελοιογραφία του Handala που δημιουργήθηκε από τον Naji al-Ali, έναν Παλαιστίνιο σκιτσογράφο, ο οποίος δολοφονήθηκε το 1987. «Είμαι Παλαιστίνιος», μου λέει ο Jadue με περηφάνια. «Γεννήθηκα στις 28 Ιουνίου 1967, λίγες ημέρες μετά την κατλαληψη της Ιερουσαλήμ από τους Ισραηλινούς». Ο αγώνας των Παλαιστινίων, που έχει στοιχειώσει μεγάλο μέρος της πολιτικής ζωής του, λέει, «δεν διαφέρει τόσο από τον αγώνα του χιλιανού λαού. Και οι δύο μάχονται για το ίδιο πράγμα: δικαιοσύνη».
Πέρυσι, ο Jadue είπε ότι θα θέσει υποψηφιότητα ως υποψήφιος της αντιπολίτευσης στις προεδρικές εκλογές της Χιλής τον Νοέμβριο του 2021. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι μπορεί να είναι σοβαρός διεκδικητής, ακόμα και ο πιθανός νικητής. Η Χιλή έχει πληγεί από ένα κύμα διαδηλώσεων κατά της δεξιάς κυβέρνησης του προέδρου Sebastián Piñera. Αυτές οι διαμαρτυρίες -καθώς και οι κινητοποιήσεις για ένα νέο σύνταγμα- παρέχουν τη βάση για την ελπίδα ότι η Αριστερά θα μπορούσε να αναλάβει εκ νέου το προεδρικό μέγαρο για πρώτη φορά από τότε που ο Σαλβαδόρ Αλιέντε ανέλαβε την εξουσία εξ ονόματος της Λαϊκής Ενότητας το 1970.
Μέσα σε λίγα λεπτά από τη συζήτηση μας, κατέστη αμέσως σαφές γιατί υπάρχει τόση υποστήριξη για τον Jadue: είναι ένας φιλικός και αξιοπρεπής άνθρωπος με σαφή αίσθηση της δουλειάς του και βαθιά δέσμευση απέναντι στους ανθρώπους και τις ανάγκες τους. Ο Jadue δεν φοβάται τις επιπτώσεις που έχει προσκαλέσει και θα προσκαλέσει η υποψηφιότητά του. Ήδη, χωρίς κανένα στοιχείο, το Κέντρο Simon Wiesenthal έχει ονομάσει Jadue έναν από τους δέκα πιο επικίνδυνους αντι-Σημίτες στον κόσμο.
Ως μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Χιλής από το 1993, ο Jadue βρίσκεται σε αποστολή να αντιστρέψει την πορεία του μακρόχρονου πειράματος της Χιλής με τον νεοφιλελευθερισμό. Λέγεται συχνά ότι ο νεοφιλελευθερισμός -η πλατφόρμα πολιτικής λιτότητας για τον λαό και πλούτου για τους δισεκατομμυριούχους- εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στη Χιλή. Όπως λέει το δημοφιλές σύνθημα, ο νεοφιλελευθερισμός γεννήθηκε στη Χιλή και θα πεθάνει στη Χιλή.
Έχοντας εκπαιδευτεί ως αρχιτέκτονας, ο Jadue έχει σαφή αίσθηση του μακροπρόθεσμου σχεδιασμού. Το 2001, μου λέει, οι κομμουνιστές στην Recoleta ανέπτυξαν ένα στρατηγικό σχέδιο για να κερδίσουν το γραφείο του δημάρχου μέχρι το 2012. Εκείνη την εποχή, η άκρα δεξιά ήλεγχε την κοινότητα, κερδίζοντας πάνω από το 50% των ψήφων. Το κομμουνιστικό σχέδιο φαινόταν αλλόκοτο. Ο Jadue έθεσε υποψηφιότητα ανεπιτυχώς για τη θέση του δημάρχου το 2004 και το 2008 και τελικά επικράτησε το 2012 μετά τη δημιουργία ενός ευρέος συνασπισμού μεταξύ της εργατικής τάξης, των αποκλεισμένων τομέων και των μικρών εμπόρων. Τώρα, η άκρα δεξιά είναι περιθωριακή, ενώ η αριστερά κερδίζει πάνω από τις μισές ψήφους στην Recoleta.
Όταν ο στρατηγός Augusto Pinochet ηγήθηκε του πραξικοπηματικού καθεστώτος από το 1973 έως το 1990, η οικονομική πολιτική της κυβέρνησης κυριαρχήθηκε από τα Chicago Boys, μια ομάδα Χιλιανών οικονομολόγων, οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές των οποίων εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα των ξένων πολυεθνικών. Η ουσία του νεοφιλελευθερισμού είναι η ιδιωτικοποίηση της κοινωνικής και οικονομικής ζωής, η μείωση των φόρων στους πλούσιους και στις επιχειρήσεις και η αποδυνάμωση των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας και του δημόσιου τομέα.
Όταν ο Jadue και οι κομμουνιστές κέρδισαν την Recoleta, η κοινότητα έγινε εργαστήριο όπου άρχισαν να αντιστρέφουν τη νεοφιλελεύθερη δυναμική. Οι μηχανισμοί αυτής της αντιστροφής δεν ήταν συλλήβδην στροφή στον σοσιαλισμο, κάτι που δεν είναι πλήρως εφικτό δεδομένων των νομικών και πολιτικών περιορισμών που αντιμετωπίζει το γραφείο του δημάρχου. Αλλά, ήταν ένα πείραμα για την ανοικοδόμηση του δημόσιου τομέα. Από το 2003, ο Jadue έχει προωθήσει μια ατζέντα για τη μεταφορά κυβερνητικών πόρων στη δημόσια εκπαίδευση και στα συμβούλια γειτονίας ως πρόεδρος της τοπικής κοινωνικής και πολιτιστικής οργάνωσης La Chimba. Από το γραφείο του δημάρχου, ο Jadue δημιούργησε ένα δημοτικό φαρμακείο, ένα οπτικό κατάστημα, ένα βιβλιοπωλείο και ένα κατάστημα δίσκων, ένα ανοιχτό πανεπιστήμιο και ένα κτηματομεσιτικό πρόγραμμα που λειτουργεί χωρίς κίνητρο το κέρδος. «Ονειρεύτηκα αυτό το σχέδιο όλη μου τη ζωή», μου λέει ο Jadue.
Δεν υπάρχει τίποτα ιδιαίτερα ριζοσπαστικό σχετικά με το έργο της Recoleta, παραδέχεται ο Jadue. Στο παρελθόν, οι φτωχοί θα έρχονταν στο δημοτικό γραφείο, θα ζητούσαν μεταφορές μετρητών για να βοηθηθούν με φάρμακα, για παράδειγμα, και στη συνέχεια θα χρησιμοποιούσαν τα χρήματα που τους είχαν δοθεί για να αγοράσουν φάρμακα από τον ακριβό ιδιωτικό τομέα. Τώρα, αντί να επιδοτεί τον ιδιωτικό τομέα με δημόσια κονδύλια, λέει ο Jadue, ο δήμος διαχειρίζεται το φαρμακείο, το οποίο στη συνέχεια πωλεί τα φάρμακα σε δίκαιη τιμή. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο δήμος είναι σε θέση να προμηθεύεται τα φάρμακα με μειωμένο κόστος, γεγονός που τους εξοικονομεί τεράστια χρηματικά ποσά.
Αν αυτή η ορθολογική πολιτική όχι μόνο παρέχει φροντίδα στους φτωχούς και σώζει τα χρήματα του δήμου, τον ρωτώ, γιατί δεν ακολουθούν άλλοι δήμοι το μοντέλο της Recoleta; «Επειδή δεν ενδιαφέρονται για την ευημερία των ανθρώπων», μου λέει ο Jadue. «Ο καπιταλισμός», λέει ο Jadue, «δημιουργεί τους φτωχούς», και οι φτωχοί στη συνέχεια έρχονται να ζητήσουν αγαθά και υπηρεσίες από το κράτος λόγω της σχετικής αδυναμίας τους. «Οι φτωχοί είναι πιο έντιμοι από τους πλούσιους. Εάν οι φτωχοί μπορούν να αγοράσουν αγαθά και υπηρεσίες σε δίκαιη τιμή, τότε δεν ζητούν χρήματα».
Το 1910, έξι χρόνια πριν δημοσιεύσει τα ισχυρά ποιήματα του στο Σικάγο, ο Carl Sandburg έγραψε ένα μικρό φυλλάδιο για το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Αμερικής που ονομάζεται «Εσείς και η δουλειά σας». Γραμμένο με τη μορφή επιστολής προς ένα άτομο που ονομάζεται Bill, ο Sandburg ανοίγει με ένα μακρύ κομμάτι για το πώς ο φίλος του Bill μόλις έχασε τη δουλειά του. Είναι εύκολο, γράφει ο Sandburg, να πει κανείς ότι φταίει ο άνεργος που δεν έχει απασχόληση: είναι τεμπέλης, είναι ανίκανος, οι αποτυχίες του είναι δικές του. Αλλά αυτές οι «αποτυχίες», γράφει ο Sandburg, είναι συνέπεια της τάξης στην οποία γεννήθηκε και όχι του ατόμου του.
«Αυτό που κάνετε εσείς οι ίδιοι είναι ατομικό», γράφει το Sandburg σε ένα απλό στυλ που θα ήταν οικείο στον Jadue. «Αυτό που κάνετε ή με ή για άλλους είναι κοινωνικό. Κατάλαβες τη διάκριση, Bill; Κρατήστε το στη μνήμη σας. Αλλά μην το χάσετε. Αν σας κάνω να λάβετε υπόψη αυτή τη διαφορά μεταξύ του τι είναι κοινωνικό και του τι είναι ατομικό, θα σας εμφυσήσω το σοσιαλισμό». Η νεοφιλελεύθερη πολιτική καθιστά δυσκολότερη την εμπειρία της κοινωνίας των πολιτών. Αν οι άνθρωποι δυσκολεύονται να βρουν δουλειά, ή αν οι ίδιες οι θέσεις εργασίας είναι πιο αγχωτικές, ή αν αυξάνονται οι χρόνοι των μετακινήσεων, είναι εύκολο να περιμένουν από τους ανθρώπους να εξοργιστούν. Εάν η ιατρική περίθαλψη είναι δύσκολο να επιτευχθεί, εάν οι συντάξεις επιδεινωθούν παρά τα υψηλότερα έξοδα (συμπεριλαμβανομένων των φόρων), και εάν απλά γίνει δυσκολότερο να αντιμετωπιστεί η καθημερινή ζωή, τότε θα αυξηθεί ο θυμός και θα εκδηλωθεί μια γενική κοινωνική δυστυχία.
Η ευγένεια δεν είναι μόνο θέμα στάσης. Η ευγένεια είναι θέμα πόρων. Φανταστείτε αν η κοινωνία χρησιμοποιούσε τους σημαντικούς κοινωνικούς θησαυρούς μας για να διασφαλίσει έναν αξιοπρεπή τρόπο ζωής ο ένας για τον άλλο, να εξασφαλίσει ιατρική και ηλικιωμένη περίθαλψη, και να εγγυηθεί ότι θα αντιμετωπίσουμε τα πιεστικά μας προβλήματα συλλογικά. Μόνο τότε θα υπάρχει ο απαραίτητος ελεύθερος χρόνος για να αναπαυθούμε μεταξύ φίλων, να είμαστε εθελοντές στις κοινότητές μας, να γνωριστούμε και να είμαστε λιγότερο αγχωμένοι και θυμωμένοι.
Ούτε η «ελπίδα» είναι ένα ατομικό συναίσθημα. Παράγεται από ανθρώπους που κάνουν πράγματα μαζί, χτίζουν κοινότητες, παλεύουν για τις αξίες τους. Αυτό ακριβώς βλέπει κανείς στο σχέδιο Recoleta, και αυτό ακριβώς είναι που παρουσιάζεται σε άλλα σοσιαλιστικά σχέδια σε ολόκληρο τον κόσμο, από την κυβέρνηση του Αριστερού Δημοκρατικού Μετώπου στην Κεράλα και το επαναστατικό σχέδιο στην Κούβα.
Φανταστείτε τι θα μπορούσαν να κάνουν όλοι οι πόροι που κρύβονται σε παράνομους φορολογικούς παραδείσους και δαπανώνται σπάταλα σε πράγματα όπως όπλα και φορολογικές ελαφρύνσεις για να οικοδομήσουν μια αξιοπρεπή κοινωνία: θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν σχολεία από το νηπιαγωγείο μέχρι το πανεπιστήμιο, δημόσια μέσα μεταφοράς που μπορούν να παραγκωνίσουν αυτοκίνητα με ορυκτά καύσιμα, δημόσια στέγαση, νοσοκομεία με πρόσβαση σε καθολική υγειονομική περίθαλψη, καλλιτεχνικά και κοινωνικά κέντρα, και πάνω από όλα, μια τετράωρη ημέρα με πλήρη ημερήσια αμοιβή, ώστε να υπάρχει χρόνος για να βοηθήσουμε στην ανασυγκρότηση της κοινωνίας.
Όταν ρωτήθηκε ο Kurt Vonnegut εάν η Δρέσδη θα έπρεπε να βομβαρδιστεί από τους Συμμάχους κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, απάντησε ότι τελικά, βομβαρδίστηκε. Αλλά το θέμα ήταν πώς συμπεριφέρεται κάποιος μετά τους βομβαρδισμούς. Η αφαίρεση των πόρων από τους δισεκατομμυριούχους που ενεργοποιήθηκε από το πολιτικό πρότυπο του νεοφιλελευθερισμού ουσιαστικά βομβαρδίζει την κοινωνία, και γι’ αυτό το θέμα που τίθεται επί τάπητος είναι πώς συμπεριφερόμαστε εν μέσω του μακελειού.
Το να μιλάμε με ανθρώπους όπως ο Daniel Jadue -και με άλλους όπως ο TM Thomas Isaac (υπουργός Οικονομικών της Κεράλα) και η Elizabeth Gómez Alcorta (Υπουργός Γυναικών, Φύλων και Διαφορετικότητας στην Αργεντινή)- δίνει μια καλή αίσθηση του πώς να αντιστρέψουμε τη διάβρωση της κοινωνικής μας ζωής. Δεν φαντάζονται μόνο το μέλλον. Αρχίζουν να το οικοδομούν τώρα.
guernicaeu.wordpress.com 