Αφγανιστάν: 19 Χρόνια πολέμου

Η Maya Evans είναι συντονίστρια στο Voices for Creative Nonviola. Γράφει στην ιστοσελίδα του αμερικάνικου αντιπολεμικού κινήματος Code Pink.

Ο πόλεμος με την υποστήριξη του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν ξεκίνησε στις 7 Οκτωβρίου του 2001, μόλις ένα μήνα μετά την 11η Σεπτεμβρίου, σε έναν αστραπιαίο πόλεμο και ένα σκαλοπάτι στην πραγματική εστίαση, τη Μέση Ανατολή. 19 χρόνια αργότερα και οι ΗΠΑ εξακολουθούν να προσπαθούν να ξεφύγουν από τον μακρύτερο πόλεμο στην ιστορία τους, έχοντας αποτύχει σε 2 από τους τρεις αρχικούς στόχους τους: την ανατροπή των Ταλιμπάν και την απελευθέρωση των Αφγανών γυναικών. Ίσως ο μόνος στόχος που επιτεύχθηκε με βεβαιότητα ήταν η δολοφονία του Osama Bin Laden το 2012, ο οποίος, στην πραγματικότητα, κρυβόταν στο Πακιστάν. Το συνολικό κόστος του πολέμου ήταν πάνω από 100.000 ζωές Αφγανών και 3.502 θάνατοι από το ΝΑΤΟ και το στρατό των ΗΠΑ. Έχει υπολογιστεί ότι οι ΗΠΑ έχουν μέχρι στιγμής δαπανήσει 822 δισεκατομμύρια δολάρια στον πόλεμο. Ενώ δεν υπάρχει κανένας ενημερωμένος υπολογισμός για το Ηνωμένο Βασίλειο, το 2013 θεωρήθηκε ότι ήταν 37 δισεκατομμύρια λίρες.

Οι ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ των Ταλιμπάν, των Μουτζαχεντίν, της αφγανικής κυβέρνησης και των ΗΠΑ εκτυλίσσονται αργά τα τελευταία 2 χρόνια. Στην πόλη της Ντόχα, στο Κατάρ, οι συνομιλίες αφορούσαν κυρίως ηλικιωμένους άνδρες ηγέτες, οι οποίοι προσπαθούσαν να αλληλοσκοτωθούν τα τελευταία 30 χρόνια. Οι Ταλιμπάν έχουν σχεδόν σίγουρα το πάνω χέρι, καθώς μετά από 19 χρόνια συγκρούσεων με 40 από τα πλουσιότερα έθνη στον πλανήτη, τώρα ελέγχουν τουλάχιστον τα δύο τρίτα του πληθυσμού της χώρας, ισχυρίζονται ότι έχουν ατελείωτη προσφορά βομβιστών αυτοκτονίας, και πρόσφατα κατάφεραν να εξασφαλίσουν μια αμφιλεγόμενη συμφωνία με τις ΗΠΑ για την απελευθέρωση 5.000 κρατουμένων Ταλιμπάν. Οι Ταλιμπάν ήταν εξ αρχής σίγουροι για το μακροχρόνιο πολεμικό παιχνίδι παρά την υπόσχεση των ΗΠΑ το 2001 να νικήσουν τους Ταλιμπάν.

Οι περισσότεροι απλοί Αφγανοί δεν έχουν καμία ελπίδα για τις ειρηνευτικές συνομιλίες, κατηγορώντας τους διαπραγματευτές ότι είναι ανειλικρινείς. Η 21χρονη Naima, κάτοικος Καμπούλ, λέει: «Οι διαπραγματεύσεις είναι απλά ένα σόου. Οι Αφγανοί γνωρίζουν ότι αυτοί οι άνθρωποι έχουν εμπλακεί σε πόλεμο εδώ και δεκαετίες, ότι τώρα συνάπτουν συμφωνίες για να παραδώσουν το Αφγανιστάν. Αυτό που οι ΗΠΑ λένε επισήμως και αυτό που κάνουν είναι διαφορετικό. Εάν επιθυμούν να διεξάγουν πόλεμο, τότε θα το πράξουν, έχουν τον έλεγχο και δεν έχουν σκοπό να φέρουν ειρήνη».

Ο 20χρονος Imsha, επίσης που ζει στην Καμπούλ, σημείωσε: «Δεν πιστεύω ότι οι διαπραγματεύσεις είναι για την ειρήνη. Τις είδαμε στο παρελθόν και δεν οδηγούν σε ειρήνη. Ένα σημάδι είναι ότι όταν διεξάγονται διαπραγματεύσεις άνθρωποι εξακολουθούν να σκοτώνονται. Εάν σοβαρολογούν για την ειρήνη, τότε θα πρέπει να σταματήσουν τους σκοτωμούς».

Οι ομάδες της κοινωνίας των πολιτών και οι νέοι δεν έχουν προσκληθεί στους διάφορους γύρους συνομιλιών στη Ντόχα, και μόνο μία φορά μια αντιπροσωπεία γυναικών προσκλήθηκε να υποστηρίξει τη διατήρηση των δικαιωμάτων που αποκτήθηκαν με κόπο τα τελευταία 19 χρόνια. Αν και η απελευθέρωση των γυναικών ήταν μία από τις τρεις βασικές αιτιολογήσεις που δόθηκαν από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ κατά την εισβολή στο Αφγανιστάν το 2001, δεν αποτελεί ένα από τα βασικά διαπραγματευτικά ζητήματα για την ειρηνευτική συμφωνία, αντιθέτως οι κύριες ανησυχίες είναι ότι οι Ταλιμπάν δεν θα φιλοξενήσουν ποτέ ξανά την Αλ Κάιντα, μια κατάπαυση του πυρός, και μια συμφωνία μεταξύ των Ταλιμπάν και της αφγανικής κυβέρνησης για κοινή εξουσία. Τίθεται επίσης το ερώτημα κατά πόσον οι Ταλιμπάν που παρίστανται στις ειρηνευτικές συνομιλίες στη Ντόχα αντιπροσωπεύουν όλα τα διάφορα τμήματα των Ταλιμπάν τόσο σε ολόκληρο το Αφγανιστάν όσο και στο Πακιστά. Πολλοί Αφγανοί σημειώνουν ότι δεν έχουν την εκπροσώπηση όλων των φατριων, και σε αυτή τη βάση, οι συνομιλίες είναι αυτομάτως παράνομες.

Μέχρι στιγμής, οι Ταλιμπάν έχουν συμφωνήσει να συνομιλήσουν με την αφγανική κυβέρνηση, μια αρκετά ελπιδοφόρα ένδειξη, καθώς στο παρελθόν οι Ταλιμπάν αρνήθηκαν να δεχθούν τη νομιμότητα της αφγανικής κυβέρνησης, η οποία, κατά την άποψή τους, ήταν η παράνομη κυβέρνηση μαριονέτα των ΗΠΑ. Επίσης, παρότι η κατάπαυση του πυρός είναι μία από τις προϋποθέσεις της ειρηνευτικής συμφωνίας, δυστυχώς δεν υπήρξε τέτοια κατάπαυση του πυρός κατά τη διάρκεια των συνομιλιών με τις επιθέσεις σε πολίτες και αστικά κτίρια να αποτελούν σχεδόν καθημερινό γεγονός.

Ο Πρόεδρος Τραμπ έχει καταστήσει σαφές ότι επιθυμεί να απομακρύνει τα στρατεύματα των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν, αν και είναι πιθανό οι ΗΠΑ να θέλουν να διατηρήσουν τη θέση τους στη χώρα μέσω αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων, και τα μεταλλευτικά δικαιώματα να ανοίξουν σε αμερικανικές εταιρείες, όπως συζητήθηκε από τον Πρόεδρο Τραμπ και τον Ghani τον Σεπτέμβριο του 2017. Τότε, ο Τραμπ χαρακτήρισε τις αμερικανικές συμβάσεις ως πληρωμή για τη στήριξη της κυβέρνησης Ghani. Οι πόροι του Αφγανιστάν την καθιστούν δυνητικά μία από τις πλουσιότερες περιοχές εξόρυξης στον κόσμο. Μια κοινή μελέτη του Πενταγώνου και της Γεωλογικής Έρευνας των Ηνωμένων Πολιτειών το 2011 εκτίμησε 1 τρισεκατομμύριο δολάρια ανεκμετάλλευτων ορυκτών συμπεριλαμβανομένου του χρυσού, του χαλκού, του ουρανίου, του κοβαλτίου και του ψευδαργύρου. Πιθανότατα δεν αποτελεί σύμπτωση το γεγονός ότι ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για την ειρήνη στις συνομιλίες είναι ο Zalmay Khalilzad, πρώην σύμβουλος της επιχείρησης RAND, όπου συμβούλευσε για τον προτεινόμενο αγωγό αερίου μέσω Αφγανιστάν.

Αν και ο Τραμπ έχει δηλώσει επιθυμεί να μειώσει τα υπόλοιπα 12.000 στρατεύματα των ΗΠΑ σε 4.000 μέχρι το τέλος του έτους, είναι απίθανο οι ΗΠΑ να αποσυρθούν από τις υπόλοιπες 5 στρατιωτικές βάσεις που εξακολουθούν να υπάρχουν στη χώρα. Το πλεονέκτημα του να έχει κανείς μια βάση σε μια χώρα που συνορεύει στον κύριο αντίπαλό της, την Κίνα, θα είναι σχεδόν αδύνατο να παραιτηθεί. Το βασικό διαπραγματευτικό κομμάτι για τις ΗΠΑ είναι η απειλή απόσυρσης βοήθειας, καθώς και η δυνατότητα ρίψης βομβών. Ο Τραμπ έχει ήδη δείξει προθυμία να πάει δυνατά και γρήγορα, ρίχνοντας «τη μητέρα όλων των βομβών» στο Νανγκαχάρ το 2017, τη μεγαλύτερη μη πυρηνική βόμβα που έπεσε ποτέ σε ένα έθνος. Για τον Τραμπ, μια μεγάλη βόμβα ή ένας έντονος εναέριος βομβαρδισμός χαλιών θα είναι ο πιθανός τρόπος δράσης του εάν οι συνομιλίες αποτύχουν να ακολουθήσουν τον δρόμο του, μια τακτική που θα ενίσχυε επίσης την προεδρική του εκστρατεία που διεξάγεται στις γραμμές ενός «πολιτιστικού πολέμου», προκαλώντας ρατσισμό αναμεμειγμένο με λευκό εθνικισμό.

Παρά το κάλεσμα των Ηνωμένων Εθνών για διεθνή κατάπαυση του πυρός κατά τη διάρκεια του αποκλεισμού του Covid το 199, οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν στο Αφγανιστάν. Η ασθένεια είναι γνωστό ότι έχει μολυνθεί μέχρι σήμερα 39.693 και έχει σκοτώσει 1.472 άτομα από την πρώτη επιβεβαιωμένη περίπτωση στις 27 Φεβρουαρίου. Τέσσερις δεκαετίες συγκρούσεων έχουν υπονομεύσει μια ελάχιστα λειτουργική υπηρεσία υγείας, αφήνοντας τους ηλικιωμένους ιδιαίτερα ευάλωτους στην ασθένεια. Μετά την πρώτη εμφάνιση του ιού στο Αφγανιστάν, οι Ταλιμπάν δημοσίευσαν μια δήλωση λέγοντας ότι θεωρούσαν την ασθένεια τόσο θεϊκή τιμωρία για την ανθρώπινη αδικοπραγία όσο και θεϊκή δοκιμασία της ανθρώπινης υπομονής.

Με 4 εκατομμύρια ανθρώπους εσωτερικά εκτοπισμένους, η Covid 19 θα έχει αναμφίβολα καταστροφικές επιπτώσεις ειδικά στους πρόσφυγες. Οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης εντός των καταυλισμών καθιστούν σχεδόν αδύνατο για τους εσωτερικά εκτοπισμένους ανθρώπους να προστατευθούν, με ανεφάρμοστη κοινωνική απόσταση σε μια καλύβα με λάσπη μεγέθους ενός δωματίου, που συνήθως φιλοξενεί τουλάχιστον 8 ανθρώπους, και το πλύσιμο χεριών μια τεράστια πρόκληση. Το πόσιμο νερό και τα τρόφιμα είναι σε έλλειψη.

Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, υπάρχουν 2,5 εκατομμύρια εγγεγραμμένοι πρόσφυγες από το Αφγανιστάν παγκοσμίως, καθιστώντας τους τον δεύτερο μεγαλύτερο πληθυσμό εκτοπισμένων πληθυσμών στον κόσμο, ωστόσο αποτελεί επίσημη πολιτική πολλών χωρών της ΕΕ (συμπεριλαμβανομένης της Βρετανίας) για αναγκαστική απέλαση Αφγανών πίσω στην Καμπούλ, γνωρίζοντας πλήρως ότι το Αφγανιστάν έχει χαρακτηριστεί ως η «λιγότερο ειρηνική χώρα του κόσμου». Τα τελευταία χρόνια, οι βίαιες απελάσεις από χώρες της ΕΕ τριπλασιάστηκαν στο πλαίσιο της πολιτικής «Κοινής Πορείας προς τα Εμπρός». Σύμφωνα με έγγραφα που διέρρευσαν, η ΕΕ είχε πλήρη επίγνωση των κινδύνων για τους αφγανούς αιτούντες άσυλο. Το 2018, η UNAMA κατέγραψε τους υψηλότερους θανάτους αμάχων που καταγράφηκαν ποτέ και περιελάμβαναν 11.000 θανάτους, 3.804 θανάτους και 7.189 τραυματισμούς. Η κυβέρνηση του Αφγανιστάν συμφώνησε με την ΕΕ να δεχθεί απελαθέντες από φόβο ότι η έλλειψη συνεργασίας θα οδηγούσε σε μείωση της βοήθειας.

Αυτό το Σαββατοκύριακο είναι μέρος μιας εθνικής δράσης για να σηματοδοτήσει την αλληλεγγύη προς τους πρόσφυγες και τους μετανάστες που αντιμετωπίζουν επί του παρόντος το εχθρικό περιβάλλον της σκληρής βρετανικής πολιτικής και θεραπείας. Έρχεται μέσα σε λίγες ημέρες από την πρόταση της υπουργού Εσωτερικών Preti Patel να εγκαταλείψουμε τους πρόσφυγες και τους μετανάστες χωρίς χαρτια, να φυλακίσουμε ανθρώπους σε απηρχαιωμένα οχηματαγωγά, να χτίσουμε «θαλάσσιους φράκτες» σε όλο το κανάλι Ascension από όπου προσπαθούν να περάσουν, και να αναπτύξουμε εκτοξευτήρες νερού για να κάνουμε τεράστια κύματα να πνίξουν τα σκάφη τους.Η Βρετανία δεσμεύτηκε ολόψυχα για τον πόλεμο στο Αφγανιστάν το 2001, και τώρα αποφεύγει τις διεθνείς ευθύνες της για την προστασία των προσφύγων. Η Βρετανία θα πρέπει να παραδεχθεί την ενοχή για τις συνθήκες που αναγκάζουν τους ανθρώπους να εκτοπιστούν και να τους αποζημιώσει για τα δεινά που προκάλεσε ο πόλεμος της.