Του Firas Al-Shoufi για το The Cradle.
Έχουν περάσει δέκα χρόνια από τότε που οι ΗΠΑ και οι περιφερειακοί σύμμαχοί τους ξεκίνησαν τον πόλεμο δια αντιπροσώπων στη Συρία, έναν πόλεμο που προκάλεσε ανυπολόγιστη ανθρώπινη τραγωδία και, με τον μειωμένο πολιτικό ρόλο της Συρίας, μια επικίνδυνη περιφερειακή ανισορροπία. Κι όμως, τα κράτη του Κόλπου και η Ιορδανία μόλις που συνειδητοποιούν τους κινδύνους να αφήσουν τη Συρία εκτός.
Ιστορικά, από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η Δαμασκός έχει διατηρήσει υψηλό επίπεδο διπλωματικής επάρκειας και επιρροής, αναγκάζοντας ακόμη και τις ΗΠΑ να επικοινωνούν μέσω της Δαμασκού ως μέσο επαφής μεταξύ των περιφερειακών δυνάμεων.
Η σύγχρονη Συρία είναι ουσιαστικά μια γέφυρα μεταξύ των αραβικών κρατών του Περσικού Κόλπου και της Τεχεράνης, ένα προπύργιο εναντίον των τουρκικών επεκτατικών προσπαθειών στον αραβικό κόσμο και ένας βασικός πολιτικός παράγοντας για την εξασφάλιση ενός ελάχιστου επιπέδου σταθερότητας στην περιοχή.
Αλλά το 2003, τα κράτη του Κόλπου έριξαν το συλλογικό τους βάρος στην πλευρά των ΗΠΑ στον πόλεμο κατά του Ιράκ και στη συνέχεια από το 2005, στις μηχανορραφίες τους κατά της Συρίας. Το 2011, τρέμοντας στον απόηχο των αραβικών εξεγέρσεων, βασικά κράτη του Κόλπου υποστήριξαν πλήρως τον διεθνή και τρομοκρατικό πόλεμο δια αντιπροσώπων στη Συρία, χωρίς να κατανοούν τον αντίκτυπο της περιφερειακής παρακμής της Δαμασκού σε ότι αφορά την μοίρα τους.
Από τους πιο ένθερμους Άραβες συμμάχους των ΗΠΑ, μόνο η Αίγυπτος, με τη μεγάλη πολιτική της κληρονομιά, διατήρησε ένα ελάχιστο επίπεδο σχέσεων πολιτικής ασφάλειας με τη Συρία, ακόμη και κατά τις ημέρες του Προέδρου της Μουσουλμανικής Αδελφότητας της Αιγύπτου, Μοχάμεντ Μόρσι.
Σήμερα, τα κράτη του Κόλπου και η Ιορδανία έχουν εγκλωβιστεί ανάμεσα στα δικά τους γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα και την επιθετική απόφαση των ΗΠΑ να υποτάξουν τη Συρία με κάθε κόστος. Το ποντάρισμά τους στην κατάρρευση της Συρίας είτε μέσω πολέμου είτε μέσω οικονομικού αποκλεισμού έχει αποτύχει και οι προσπάθειες να αλλάξει η θέση της Δαμασκού στο Ισραήλ, την Παλαιστίνη και τον Άξονα της Αντίστασης ήταν αντιπαραγωγικές. Αν μη τι άλλο, η σχέση Συρίας-Ιράν-Χεζμπολάχ έχει παγιωθεί και έχει ενδυναμωθεί μέσα από χρόνια μαχών από το ίδιο κέντρο διοίκησης.
Ο αιματηρός πόλεμος που διεξήγαγε η Σαουδική Αραβία και οι σύμμαχοί της στην Υεμένη σύντομα μετατράπηκε σε στρατηγική απειλή για την ασφάλεια της Σαουδικής Αραβίας και τις εμπορικές θαλάσσιες οδούς των κρατών του Κόλπου. Η επιρροή της Σαουδικής Αραβίας στο Λίβανο υποχώρησε από τη συνήθη πολιτική-οικονομική της κατάσταση και άφησε το Ριάντ με ελάχιστα εργαλεία για να σαμποτάρει και να ταρακουνήσει τη σταθερότητα. Το πιο σημαντικό είναι ότι η Συρία έχει γίνει πλέον μια προηγμένη βάση για τις ρωσικές δυνάμεις, δίνοντας στη Μόσχα μια στρατηγική οπτική για τη Μεσόγειο και ένα διάδρομο στην κινεζική πρωτοβουλία Ζώνη και Δρόμος.
Όταν οι συριακές δυνάμεις απελευθέρωσαν τον Ντέιρ Εζόρ από τους μισθοφορικους στρατούς του Ισλαμικού Κράτους, όταν οι εστίες συγκρούσεων επιλύθηκαν υπέρ του συριακού κράτους, όταν η επιρροή της Μουσουλμανικής Αδελφότητας πέρασε βαθιά στις ζώνες άνεσης του Ριάντ, όταν συσσωρεύτηκαν οι τουρκικές πιέσεις και όταν η στρατιωτική αντίσταση της Υεμένης αποδείχθηκε υπερβολικά ισχυρή για να ηττηθεί, ,όνο τότε οι Σαουδάραβες άρχισαν σιγά-σιγά να υποχωρούν.
Εν τω μεταξύ, χώρες όπως το Ομάν, η Αλγερία, η Τυνησία και το Ιράκ, που είχαν διατηρήσει διπλωματικές σχέσεις με τη Δαμασκό καθ ‘όλη τη διάρκεια του χάους, άρχισαν να απαιτούν την επιστροφή της Συρίας στον Αραβικό Σύνδεσμο.
Το πρώτο βήμα στην «αλλαγή στάσης» του Ριάντ ήταν ένα αδήλωτο άνοιγμα προς τη Δαμασκό όσον αφορά την πολιτική ασφάλεια. Οι Σαουδάραβες ξεκίνησαν σιγά-σιγά μυστικές γραμμές επικοινωνίας, οι πιο επιφανείς από τις οποίες είναι οι φερόμενες συναντήσεις μεταξύ του επικεφαλής της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφαλείας της Συρίας, υποστράτηγου Ali Mamlouk, και του πρίγκιπα Muhammad Bin Salman, και της επίσκεψης του διευθυντή της Υπηρεσίας Πληροφοριών της Σαουδικής Αραβίας Khaled Humaidan στη Δαμασκό φέτος τον Μάιο.
Στην ημερήσια διάταξη των επαφών Σαουδικής Αραβίας-Συρίας υπάρχουν δύο βασικά θέματα: Χαλιναγώγηση της Τουρκία και χαλάρωση της έντασης με την Τεχεράνη. Μια αραβική διπλωματική πηγή επιβεβαιώνει ότι «οι Σαουδάραβες θα είχαν σχεδόν ανοίξει την πρεσβεία τους στη Δαμασκό, αν δεν ήταν η αμερικανική πίεση που έβαλε φρένο στις πρωτοβουλίες της Σαουδικής Αραβίας».
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που διατήρησαν τις τελευταίες γραμμές επικοινωνίας με τη Συρία κατά τη διάρκεια του 10ετούς πολέμου, είναι σήμερα στην πρώτη γραμμή των προσπαθειών που ωθούν τα Αραβικά κράτη προς την ομαλοποίηση των σχέσεων με τη Δαμασκό. Αυτός ο ρόλος των Εμιράτων, όπως περιγράφεται από περισσότερους από έναν παρατηρητές, υποκινείται από την επιθυμία του Άμπου Ντάμπι να περιορίσει τις περιφερειακές φιλοδοξίες της Τουρκίας και από την ανάγκη να εξισορροπήσει την υπερβολική της ανεση με τον ισραηλινό εχθρό. Πηγές επιβεβαιώνουν επίσης ότι τα ΗΑΕ θα είχαν λάβει πιο αυθόρμητα μέτρα προς τη Δαμασκό, αν δεν υπήρχαν αμερικανικές πιέσεις.
Όσον αφορά το Κατάρ, το οποίο εξακολουθεί να διατηρεί εχθρότητα προς τη Δαμασκό που απορρέει από την ισχυρή του συγγένεια με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα και το ρόλο του ως δαγκάνα της Τουρκίας στον Περσικό Κόλπο, η Ντόχα έχει υποχωρήσει από την εμπρηστική, συχνά σεχταριστική, γλώσσα που χρησιμοποίησε κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Συρία. Όπως φαίνεται στην πιο πρόσφατη κάλυψη του Al-Jazeera, το Κατάρ έχει αλλάξει σημαντικά τον τόνο του, χρησιμοποιώντας τώρα την επίσημη ορολογία του Συριακού Αραβικού Στρατού (SAA) και τον Πρόεδρο Μπασάρ αλ-Άσαντ στις αναφορές του. Παρόλα αυτά, μια συριακή πηγή λέει ότι «η Δαμασκός [έχει] επιφυλάξεις για την επιστροφή των σχέσεων με τη Ντόχα και όχι το αντίστροφο».
Στην Ιορδανία, ο θρόνος του βασιλιά Αμπνταλά είναι όλο και πιο ευάλωτος, όχι στους εχθρούς του, αλλά στους συμμάχους του στον Κόλπο και το Ισραήλ, και έχει προχωρήσει στην ενίσχυση των δεσμών του με την Αίγυπτο και το Ιράκ και στην αποκατάσταση μιας σχέσης με τη Συρία. Πηγές λένε ότι ο Αμπνταλά συζήτησε την ομαλοποίηση κατά την τελευταία του επίσκεψη στην Ουάσιγκτον, όπου προσπάθησε να μαλακώσει τη θέση της Ουάσιγκτον στη Δαμασκό. Η Ιορδανία άνοιξε εκ νέου το συνοριακό πέρασμα Naseeb-Jaber προς τη Συρία τον Απρίλιο -μια ζωτική σανίδα σωτηρίας για την οικονομία της Ιορδανίας που επλήγη από πανδημία και παρουσιάζει σημάδια ύφεσης- μόνο και μόνο για να το κλείσει και πάλι τον Ιούλιο, όταν ξέσπασαν βίαιες συγκρούσεις μεταξύ των μαχητών της Daraa και του Συριακού Αραβικού Στρατού. Μια υπουργική συνάντηση στο Αμμάν, η οποία πρόκειται να πραγματοποιηθεί στις 8 Σεπτεμβρίου μεταξύ των υπουργών ενέργειας της Συρίας, του Λιβάνου και της Ιορδανίας, φαίνεται να είναι ένα ακόμη βήμα προς την επίλυση της διπλωματικής και πολιτικής πολιορκίας στη Συρία.
Τον Αύγουστο, ο ιρακινός πρωθυπουργός Mustafa Al-Kadhimi εξέφρασε ενθουσιασμό για την πρόσκληση του προέδρου Άσαντ να συμμετάσχει στην πολύ γνωστή Σύνοδο Κορυφής της Βαγδάτης. Δεν ήταν γραφτό. Ιρακινές πηγές ανέφεραν στο The Cradle: «Οι Γάλλοι και οι Τούρκοι εμπόδισαν τη συμμετοχή της Συρίας στη Σύνοδο Κορυφής της Βαγδάτης». Ο Γάλλος Πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν φαίνεται πρόθυμος να εδραιώσει κάποια διεθνή αναγνώριση για τις προεδρικές εκλογές της Γαλλίας σε επτά μήνες. Η παρεμπόδιση του Μακρόν δεν περιορίζεται στο Ιράκ, ωστόσο, επεκτείνεται στον Λίβανο, όπου οι Γάλλοι εμπλέκονται σε έναν σοβαρόεκβιασμό για να αποτρέψουν έναν επίσημο Λιβανέζο να κινηθεί προς τη Δαμασκό. Όπως αναφέρθηκε, η Τουρκία ζύγισε επίσης την επίσκεψη του Ασάντ στη Βαγδάτη, σύμφωνα με τη συνεχιζόμενη εχθρότητα του Ερντογάν προς τη Συρία, και ίσως επίσης να υπερνικήσει τους εχθρούς της από τα Εμιράτα.
Από όλα τα μέρη, το αμερικανικό βέτο στην αραβική ομαλοποίηση με τη Συρία μπορεί τελικά να προκαλέσει το χαμό τους στο Λίβανο. Η ανακοίνωση του Γενικού Γραμματέα της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα ότι θα εισάγει ιρανικά καύσιμα για το πολιορκούμενο κράτος του Λεβάντες ανέτρεψε τις σχολαστικά κατασκευασμένες αμερικανικές απαγορεύσεις στο αραβικό εμπόριο με και μέσω της Συρίας. Η απόφαση του Νασράλα ταπείνωσε την Ουάσινγκτον και τον ανίδεο πρεσβευτή της στη Βηρυτό, οι οποίοι έσπευσαν αμέσως να άρουν μονομερώς την απαγόρευση εισαγωγών καυσίμων μέσω της Συρίας -αρκεί να ταξίδευαν μέσω της Ιορδανίας από την Αίγυπτο. Οι Λιβανέζοι, δεν ενδιαφέρονται για την πηγή των εξαιρετικά αναγκαίων ενεργειακών αποθεμάτων τους, αλλά αυτή η αμερικανική κίνηση τους έδειξε ποιος είναι πραγματικά υπεύθυνος για τις ελλείψεις τους.
Ο επικεφαλής της Γενικής Ασφάλειας, υποστράτηγος Abbas Ibrahim, έχει προσπαθήσει αρκετές φορές να ανοίξει αυτά τα κανάλια μεταφοράς, αλλά απέτυχε λόγω των φόβων του Λιβάνου για αμερικανικές κυρώσεις. Ομοίως, ο Πρόεδρος του Λιβάνου Michel Aoun, του οποίου κάθε προσπάθεια και πρόθεση ματαιώθηκε από ένα αμερικανικό βέτο. Όποια και αν είναι η έκβαση των διαπραγματεύσεων για την εισαγωγή φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας από την Αίγυπτο και την Ιορδανία στον Λίβανο μέσω της Συρίας, ο μεγαλύτερος δικαιούχος αυτού του αμερικανικού ανοίγματος είναι η Δαμασκός, η οποία γνωρίζει πώς να επωφελείται από ευκαιρίες όταν έρχονται στα χέρια της. Η Συρία αναμφίβολα θα χρησιμοποιήσει αυτήν τη ρωγμή για να επανασυνδέσει τους συμμετέχοντες σε διάφορα ζωτικά ζητήματα: οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων με τη Βηρυτό για την άντληση πετρελαίου από τις ακτές της Συρίας και του Λιβάνου και διευθέτηση των υποθέσεων διαμετακόμισης από τη Θάλασσα της Συρίας στον Περσικό Κόλπο μέσω της Ιορδανίας – παραβιάζοντας ουσιαστικά τον επιβαλλόμενο από τις ΗΠΑ «νόμο Καίσαρα» που απαγόρευε τις περιφερειακές οικονομικές και πολιτικές συναλλαγές με τη Δαμασκό.
Ο μεγαλύτερος ηττημένος σε όλα τα θέματα -από την παντελώς ανοργάνωτη αποχώρησή τους από το Αφγανιστάν μέχρι την κατάρρευση της συριακής πολιορκίας τους- είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, οι οποίες θα επιδιώξουν, παράλληλα με τη συνέχιση -αλλά τώρα σε ανοικτό επίπεδο- της πίεσης στον Λίβανο, να προσπαθήσουν να εμπλακούν ξανά με τη Συρία. Οι σχέσεις των ΗΠΑ με τη Συρία δεν θα είναι ποτέ ειλικρινείς, πάντα με κακόβουλη πρόθεση να εξυπηρετήσουν τις δικές τους γεωπολιτικές φιλοδοξίες σε βάρος των συμμάχων της Δαμασκού και του παλαιστινιακού ζητήματος, και έτσι δεν θα είναι τίποτε άλλο από την παροχή περαιτέρω νομιμότητας για το συριακό κράτος.
Με τη στρατιωτική και πολιτική σταθεροποίηση της Συρίας να είναι πλέον σχεδόν βέβαιη, οι περισσότερες αραβικές χώρες που διέκοψαν τις σχέσεις τους με τη Δαμασκό έχουν αποκαταστήσει, σε διαφορετικό βαθμό, τους διπλωματικούς εκπροσώπους τους στη Συρία, είτε στέλνοντας έναν πρεσβευτή είτε έναν επιτετραμμένο πίσω στη συριακή πρωτεύουσα.
Πολλές ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων η Τσεχική Δημοκρατία, η Αυστρία, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία και η Ρουμανία, είτε έχουν ξεκινήσει ή έχουν εκφράσει ένα σχέδιο για να ανοίξουν ξανά τις πρεσβείες τους στη Δαμασκό.
Η επιστροφή της Συρίας στον Αραβικό Σύνδεσμο παραμένει το τελευταίο εμπόδιο στο πλήρες φάσμα της ενδεχόμενης αραβικής προσέγγισης, κάτι που όλα τα αραβικά έθνη -και όχι μόνο η Συρία- χρειάζονται επειγόντως. Οι ΗΠΑ, ωστόσο, εξακολουθούν να προσπαθούν να κρατήσουν σφιχτά τα ηνία αυτού του αλόγου, αρνούμενες να επιτρέψουν στη Σαουδική Αραβία να λάβει την απόφασή της ανεξάρτητα. Αλλά για τον υπόλοιπο αραβικό κόσμο και πέρα από αυτόν, ένα διάλειμμα από αυτήν την ασφυκτική θηλιά θα μπορούσε να είναι στον ορίζοντα.
guernicaeu.wordpress.com 