Ο Ahmed Azab είναι ερευνητής στον τομέα της πρόσβασης σε φάρμακα. Συνεργάζεται με την Αιγυπτιακή Πρωτοβουλία για τα Προσωπικά Δικαιώματα (EIPR). Πηγή: Peoples Dispatch
Καθώς ο κόσμος συνεχίζει να καταπολεμά την πανδημία Covid-19, η κατάσταση στη Δυτική Ασία και τη Βόρεια Αφρική προκαλεί ανησυχία. Μόλις αυτήν την εβδομάδα, νέα για γεμάτα νοσοκομεία προήλθαν από το Λίβανο, ενώ το Ιράν κατέγραψε αριθμό ρεκόρ θανάτων λόγω της νόσου Covid-19. Καθώς βαθαίνει η κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την υγεία, οι εκστρατείες αργού εμβολιασμού και οι ακραίες ανισότητες εντός της περιοχής εξακολουθούν να αποτελούν πρόκληση.
Διαφορές εντός της περιοχής
Για αρκετό διάστημα, οι μολύνσεις και οι θάνατοι από την νόσο Covid-19 στη Βόρεια Αφρική και τη Δυτική Ασία ήταν περιορισμένες σε σύγκριση με τις λοιμώξεις στην υπόλοιπη Ασία ή την Ευρώπη. Αλλά αυτό αρχίζει να αλλάζει. Η πρόσφατη αύξηση των κρουσμάτων είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, διότι η ιδιωτικοποίηση και η έλλειψη κεφαλαίων έχουν καταστήσει τα συστήματα υγείας ανίκανα να αντιμετωπίσουν μια τέτοια κρίση. Επιπλέον, οι πόλεμοι και οι συγκρούσεις στην περιοχή έχουν οδηγήσει σε πολλά κύματα προσφυγιάς και μετανάστευσης, καθιστώντας το πλαίσιο του Covid-19 πιο περίπλοκο από άλλα μέρη του κόσμου.
Ακόμη και εντός της περιοχής, υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των χωρών και της επιτυχίας της ανταπόκρισής τους στην Covid-19. Αν και ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες, όπως οι άνεργοι, οι ανεπίσημοι εργάτες, οι μετανάστες και οι πρόσφυγες, και οι γυναίκες, χτυπήθηκαν αναλογικά περισσότερο από την πανδημία σε όλες τις χώρες, η συνολική επιτυχία διέφερε ανάλογα με την οικονομική κατάσταση των χωρών.
Υπό αυτό το πρίσμα, μπορούμε να χωρίσουμε τις χώρες σε τρεις κατηγορίες – χώρες με μεγάλο πληθυσμό και περιορισμένους φυσικούς πόρους όπως η Τυνησία, η Αίγυπτος, το Μαρόκο, η Ιορδανία και η Τουρκία. Οι χώρες του Κόλπου με χαμηλό πληθυσμό, αλλά πλούσιες σε πετρέλαιο όπως το Μπαχρέιν, το Κουβέιτ, το Ομάν, το Κατάρ, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ)· Και χώρες που είανι σε σύγκρουση όπως η Συρία, το Σουδάν και η Υεμένη.
Οι χώρες με συγκρούσεις και διαμάχες και τα εξαιρετικά εύθραυστα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, βασίζονται εξ ολοκλήρου στον COVAX, έναν παγκόσμιο μηχανισμό που υποσχέθηκε να παρέχει δωρεάν εμβόλια στο 20% των πληθυσμών των χωρών χαμηλού έως μεσαίου εισοδήματος (LMIC). Δεδομένης της κακής απόδοσης αυτού του μηχανισμού, η Συρία, το Σουδάν και η Υεμένη κατάφεραν να παρέχουν τουλάχιστον μία δόση εμβολίου σε λιγότερο από το 2% του πληθυσμού τους. Οι χώρες με υψηλό πληθυσμό και χαμηλούς πόρους έχουν καταγράψει ποικίλα αποτελέσματα, αλλά οι περισσότερες έχουν καταφέρει να εμβολιάσουν περίπου το 30% του πληθυσμού τους.
Από την άλλη πλευρά, οι αραβικές χώρες του Κόλπου διαθέτουν τους οικονομικούς πόρους για την αγορά εμβολίων και κινούνται σταθερά στον εμβολιασμό των πολιτών τους. Ορισμένες από αυτές, όπως τα ΗΑΕ και το Κατάρ, έχουν παράσχει τουλάχιστον μία δόση του εμβολίου σε περίπου 80% του πληθυσμού τους.
Ωστόσο, δεν άργησαν να θεσπίσουν απαιτήσεις για απόδειξη του εμβολιασμού για ταξίδια προς το εσωτερικό, το οποίο προσθέτει ένα εμπόδιο για τους μετανάστες εργαζόμενους από γειτονικές χώρες. Σαουδική Αραβία, η οποία έχει εμβολιάσει πάνω από το 60% του πληθυσμού της, δεν έχει ακόμη αναγνωρίσει κανένα από τα δύο κινεζικά εμβόλια που χρησιμοποιούνται σε διάφορες χώρες μικρού και μεσαίου εισοδήματος. Ως αποτέλεσμα, οι μεταναστες εργαζόμενοι δεν είναι σε θέση να την βρουν πολύ αναγκαία απασχόληση, ακόμη και αν εμβολιαστούν στη χώρα καταγωγής τους.
Αίγυπτος: δεν έχει κοινοποιηθεί σαφές σχέδιο
Υπό το φως της άδικης παγκόσμιας διανομής εμβολίων, η αιγυπτιακή κυβέρνηση συμμετείχε σε κλινικές δοκιμές του εμβολίου μιας κινεζικής εταιρείας, της Sinopharm, που προσχώρησε στην πρωτοβουλία Covax και τον Απρίλιο υπέγραψε μια κοινή συμφωνία παραγωγής με τη Sinovac Biotech για την παραγωγή του εμβολίου Covid-19 της κινεζικής εταιρείας. Παρά τις αισιόδοξες συζητήσεις της κυβέρνησης για τον αριθμό των δόσεων που θα φτάσουν στην Αίγυπτο ως αποτέλεσμα, τα ποσοστά εμβολιασμού παραμένουν πολύ αργά.
Επισήμως, η Αίγυπτος ξεκίνησε την εκστρατεία εμβολιασμού της στις 24 Ιανουαρίου. Ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν έχει αποκαλυφθεί σαφές και χρονομετρημένο σχέδιο για να καταστήσει τα εμβόλια διαθέσιμα στους Αιγυπτίους, και ακόμη και οι ευάλωτες ομάδες δεν έχουν εμβολιαστεί πλήρως. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Συνδικάτου των Γιατρών, μόνο το 10 έως 20% του ιατρικού προσωπικού είχε εμβολιαστεί μέχρι το τέλος Μαΐου. «Ο λόγος της καθυστέρησης στον εμβολιασμό του ιατρικού προσωπικού οφείλεται κυρίως στην καθυστέρηση της άφιξης των εμβολίων στα νοσοκομεία. Έχουμε παράσχει διαφορετικές προτάσεις για συνεργασία με το υπουργείο, αλλά πρέπει να μας εμπλέξουν περισσότερο στα σχέδια», δήλωσε το Συνδικάτο Γιατρών.
Η εκστρατεία εμβολιασμού στην Αίγυπτο στερείται διαφάνειας και είναι πολύ αργή. «Η εξάπλωση του εμβολίου στην Αίγυπτο έχει φθαρεί από την έλλειψη σαφούς στρατηγικής και διαφάνειας των αρχών, που οδηγεί σε καθυστερήσεις, καθώς και από την αδυναμία προσέγγισης όσων είχαν μεγαλύτερη ανάγκη ή να αντιμετωπίσουν διστακτικότητα με τα εμβολια», τόνισε ο Philip Luther, Διευθυντής Έρευνας και Υπεράσπισης της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, στην Διεθνής Αμνηστία.
Από την άλλη πλευρά, το Μαρόκο μοιάζει με μια ιστορία επιτυχίας. Η χώρα δεν είναι τόσο πλούσια όσο τα κράτη του Κόλπου, αλλά ήταν σε θέση να εξασφαλίσει αρκετές δόσεις για να φτάσει ένα μεγάλο μέρος των πολιτών της. Η προσπάθεια εμβολιασμού είχε στόχο να θέσει σε προτεραιότητα τις γηραιότερες και πιο ευάλωτες ομάδες.
Το Μαρόκο συνήψε επίσης συμφωνίες με εταιρείες παραγωγής εμβολίων σε πρώιμο στάδιο, επιτρέποντάς του να λάβει εγκαίρως δόσεις για να ξεκινήσει μια εθνική εκστρατεία, εμβολιάζοντας εκατοντάδες χιλιάδες από την αρχή. Ως αποτέλεσμα, το Μαρόκο έχει ποσοστό εμβολιασμού 47% του πληθυσμού, σε σύγκριση με περίπου 4% στην Αίγυπτο.
Η έλλειψη κοινωνικής προστασίας επιδεινώνει την κρίση
Η αβεβαιότητα όσον αφορά την αναδυόμενη κρίση υγείας στην περιοχή επιδεινώνεται από το γεγονός ότι οι μηχανισμοί κοινωνικής προστασίας είναι σχεδόν απόντες στις περισσότερες χώρες, κάτι που υποκίνησε την οργή των ανθρώπων εδώ και χρόνια.
Η περιοχή γνώρισε εκτεταμένες διαμαρτυρίες το 2019, ειδικά στο Σουδάν, την Αλγερία, το Λίβανο και το Ιράκ. Οι άνθρωποι διαμαρτύρονταν για την απουσία κοινωνικής και οικονομικής ισότητας. Απαίτησαν δίκαιη φορολόγηση. Οι διαδηλωτές προέτρεψαν επίσης τις κυβερνήσεις να παρέχουν λύση στην αύξηση των τιμών και στην επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης — αύξηση της ανεργίας και της φτώχιας και αδυναμία πρόσβασης στο σύστημα υγείας, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου έχει ιδιωτικοποιηθεί. Η συνεχής βία κατά των γυναικών, η διαφθορά της άρχουσας ελίτ και η αδυναμία του κράτους να παράσχει ακόμη και βασικά επίπεδα κοινωνικής προστασίας πυροδότησαν τις διαμαρτυρίες.
Με άλλα λόγια, ολόκληρος ο αραβικός κόσμος εξερράγη εναντίον του νεοφιλελεύθερου κράτους, το οποίο εμβάθυνε τις ανισότητες και αύξησε την ευθραυστότητα πολλών ομάδων στην κοινότητα. Υπό το πρίσμα αυτού του κοινωνικού και πολιτιστικού πλαισίου, η πανδημία Covid-19 αύξησε το βάρος που επωμίζονται ήδη οι περιθωριοποιημένες ομάδες στις αραβικές χώρες και τις επιδείνωσε σε ορισμένα υπάρχουσες συνθήκες.
Το πρώτο βήμα για να βελτιώσουν οι χώρες της περιοχής τις εκστρατείες εμβολιασμού τους είναι να δεσμευτούν για ένα ελάχιστο επίπεδο διαφάνειας στην απελευθέρωση πληροφοριών και να δώσουν προτεραιότητα στον εμβολιασμό του ιατρικού προσωπικού, των ηλικιωμένων, των ατόμων με χρόνιες ασθένειες και των εργαζομένων σε βασικούς τομείς της κοινωνίας. Αυτό δεν θα είναι εφικτό αν δεν αντιμετωπιστούν οι παγκόσμιες ανισότητες όσον αφορά την πρόσβαση στο εμβόλιο. Οι χώρες που διαθέτουν υποδομή που επιτρέπει συνεργασίες με παραγωγούς εμβολίων πρέπει να λάβουν μέτρα για την τοπική παραγωγή για περιφερειακή χρήση. Ενώ οι περισσότερες χώρες της Βόρειας Αφρικής είναι συν-υποσρτηρικτές της πρότασης απαλλαγής από την υποχρέωση για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στον τομέα του εμπορίου (TRIPS), οι χώρες του Κόλπου παραμένουν σιωπηλές σχετικά με την πρόταση. Είναι καιρός να επιδείξουμε αλληλεγγύη μεταξύ μας για να σώσουμε ζωές και να επαναφέρουμε την οικονομία ολόκληρης της περιοχής στον σωστό δρόμο.
guernicaeu.wordpress.com 