Πηγή: CounterPunch
Καθώς περνoύν οι μέρες, οι δυνάμεις των Ταλιμπάν πλησιάζουν περισσότερο στον έλεγχο όλου του Αφγανιστάν. Την πρώτη εβδομάδα του Αυγούστου, οι Ταλιμπάν σάρωσαν τις βόρειες επαρχίες της χώρας—Jawzjan, Kunduz και Sar-e Pul—οι οποίες σχηματίζουν ένα τόξο δίπλα στα σύνορα των κρατών της Κεντρικής Ασίας, Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν και Τατζικιστάν. Η βία ήταν σοβαρή. Ο πόνος που προκλήθηκε στους αμάχους από την ένταση των συγκρούσεων ήταν τρομερός. Αφού απέσυραν τις δυνάμεις εδάφους, οι Ηνωμένες Πολιτείες απέστειλαν τα Β-52 να βομβαρδίσουν στόχους στην πόλη Sheberghan (πρωτεύουσα της επαρχίας Jawzjan). Σύμφωνα με αναφορές, τουλάχιστον 200 άνθρωποι σκοτώθηκαν στις βομβιστικές επιθέσεις. Αυτό δείχνει την υποταγή της κυβέρνησης στην Καμπούλ, καθώς ο εκπρόσωπος του υπουργείου Άμυνας Fawad Aman επευφημούσε τη βομβιστική επίθεση.
Είναι απίθανο η αφγανική κυβέρνηση του προέδρου Ασράφ Γκάνι να ξεπεράσει τις επιθέσεις αστραπή των Ταλιμπάν. Ο βομβαρδισμός των ΗΠΑ θα επιβραδύνει την πρόοδο, αλλά δεν θα μπορέσει να αντιστρέψει την παλίρροια. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι περιφερειακές δυνάμεις στην Ασία έχουν εμβαθύνει τις επαφές με την ηγεσία των Ταλιμπάν, της οποίας η διακυβέρνηση ολόκληρης της χώρας φαίνεται αναπόφευκτη.
«Μετριοπαθείς» Ταλιμπάν
«Οι Ταλιμπάν δεν είναι κάτι ενιαίο», είπε η Heela Najibullah όταν της μίλησα τη δεύτερη εβδομάδα του Αυγούστου. «Αποτελείται από ομάδες εξτρεμιστών και μαχητών που χρησιμοποιούν τη ρητορική της τζιχάντ για να αποκτήσουν εξουσία». Η Najibullah, συγγραφέας του σημαντικού βιβλίου Συμφιλίωση και Κοινωνική Ανάκαμψη στο Αφγανιστάν (2017), είναι η κόρη του Mohammed Najibullah, προέδρου του Αφγανιστάν από το 1987 έως το 1992. Μετά τη Συμφωνία της Ντόχα (2020), η Heela Najibullah δήλωσε, «οι Ταλιμπάν έχουν αποδείξει στην πράξη ότι δεν είναι μετριοπαθείς, αλλά έχουν γίνει ακόμα πιο ακραίοι στο είδος της βίας που ασκείται εναντίον του αφγανικού λαού και κράτους». Οι Ταλιμπάν απέρριψαν κάθε κατάπαυση του πυρός από τις αφγανικές ειρηνευτικές οργανώσεις.
Μια προσεκτική ματιά στην ηγεσία των Ταλιμπάν αποκαλύπτει λίγες αλλαγές από την ίδρυσή τους το Σεπτέμβριο του 1994. Το δημόσιο πρόσωπο των Ταλιμπάν—ο μουλάς Abdul Ghani Baradar—ίδρυσε τους Ταλιμπάν και ήταν στενός συνεργάτης του πρώτου εμίρη του κινήματος, του μουλά Omar. Μετά την επίθεση των Ηνωμένων Πολιτειών στο Αφγανιστάν τον Οκτώβριο του 2001, ο Baradar ήταν αυτός που πήρε τον μουλά Omar στην πλάτη μιας μοτοσικλέτας στο καταφύγιο τους στο Πακιστάν. Ο Baradar, έμπιστος των Πακιστανικών μυστικών υπηρεσιών, δεν έχει διαφορά ανάμεσα με τον τρέχοντα ηγέτη των Ταλιμπάν — Mawlawi Haibatullah Akhundzada — και τους δύο αναπληρωτές του — μουλά Yaqoob (γιος του εκλιπόντα μουλά Omar) και Sirajuddin Haqqani (επικεφαλής του δικτύου Haqqani του Πακιστάν). Ο Akhundzada διηύθυνε το δικαστικό σύστημα των Ταλιμπάν από το 1997 έως το 2001 και ήταν υπεύθυνος για μερικές από τις πιο ειδεχθείς από τις αποφάσεις του. Όταν η COVID-19 μόλυνε το μεγαλύτερο μέρος της ηγεσίας, η λήψη αποφάσεων κατέληξε στο Baradar.
Στη διεθνή διάσκεψη ειρήνης στη Μόσχα τον Μάρτιο του 2021, ολόκληρη η αντιπροσωπεία των Ταλιμπάν, 10 ατόμων, υπό την ηγεσία του Baradar, ήταν άνδρες (για να είμαστε δίκαιοι, υπήρχαν μόνο τέσσερις γυναίκες μεταξύ των 200 Αφγανών στη διαδικασία). Μια από τις τέσσερις γυναίκες στο τραπέζι ήταν η Δρ. Habiba Sarabi, η οποία διορίστηκε υπουργός Γυναικείων Υποθέσεων το 2004 και στη συνέχεια έγινε η πρώτη γυναίκα κυβερνήτης μιας αφγανικής επαρχίας το 2005. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ήταν κυβερνήτης του Μπαμιγιάν, μιας επαρχίας όπου οι Ταλιμπάν είχαν ανατινάξει δύο αγάλματα του έκτου αιώνα του Βούδα τον Μάρτιο του 2001. Τον Οκτώβριο του 2020, η Δρ. Sarabi επεσήμανε ότι οι γυναίκες του Αφγανιστάν «κινητοποιούνται περισσότερο», αν και το Αφγανιστάν αντιμετωπίζει τώρα «μια κρίσιμη στιγμή στον αγώνα μας». Έχουν ήδη δημοσιευτεί αναφορές για καταναγκαστικούς γάμους και δημόσιες διαπομπεύσεις γυναικών σε περιοχές που ελέγχονται από τους Ταλιμπάν.
Εθνική Συμφιλίωση
Οι γυναίκες κινητοποιούνται περισσότερο, λέει η Δρ. Sarabi, αλλά δεν είναι ένα ισχυρό κοινωνικό κίνημα. Οι πιο ελευθεριακές και αριστερές κοινωνικές δυνάμεις του Αφγανιστάν «δρουν υπογείως και δεν είναι οργανωμένη δύναμη», μου λέει η Najibullah. Αυτές οι δυνάμεις περιλαμβάνουν τα μορφωμένα τμήματα, που δεν θέλουν «οι εξτρεμιστικές ομάδες να σύρουν τη χώρα σε άλλο έναν πόλεμο δια αντιπροσώπων». Αυτός ο πόλεμος δια αντιπροσώπων θα ήταν μεταξύ των Ταλιμπάν, της κυβέρνησης που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ στην Καμπούλ, και άλλων μαχητικών ομάδων που δεν είναι λιγότερο επικίνδυνες από τους Ταλιμπάν ή την κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Η Najibullah φτάνει πίσω στην εποχή που ο πατέρας της πρότεινε την Πολιτική Εθνικής Συμφιλίωσης του Αφγανιστάν. Η επιστολή που έγραψε ο πρόεδρος Najibullah στην οικογένειά του το 1995 θα μπορούσε να είχε γραφτεί σήμερα: «Το Αφγανιστάν έχει πολλές κυβερνήσεις τώρα, κάθε μία από τις οποίες έχει δημιουργηθεί από διαφορετικές περιφερειακές δυνάμεις. Ακόμα και η Καμπούλ χωρίζεται σε μικρά βασίλεια… μέχρι όλοι οι παράγοντες [περιφερειακές και παγκόσμιες δυνάμεις] συμφωνήσουν να καθίσουν σε ένα τραπέζι, να αφήσουν τις διαφορές τους στην άκρη για να επιτύχουν μια πραγματική συναίνεση για τη μη παρέμβαση στο Αφγανιστάν και να τηρήσουν τη συμφωνία τους, η σύγκρουση θα συνεχιστεί».
Η Heela Najibullah αναφέρει ότι η Πολιτική Εθνικής Συμφιλίωσης θα απαιτούσε την πολιτική συμμετοχή διαφόρων παραγόντων σε μια διεθνή και περιφερειακή διάσκεψη. Αυτοί οι παράγοντες θα συμπεριλάμβαναν όσους έχουν χρησιμοποιήσει το Αφγανιστάν για τις δικές τους εθνικές ατζέντες, όπως η Ινδία και το Πακιστάν. Σε μια τέτοια διάσκεψη, υποστηρίζει η Najibullah, το Αφγανιστάν πρέπει να «αναγνωριστεί επίσημα ως ουδέτερο κράτος» και αυτό το «ουδέτερο κράτος» πρέπει να επικυρωθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. «Όταν επιτευχθεί αυτό, μπορεί να είναι υπεύθυνη μια κυβέρνηση ευρείας βάσης μέχρι τη διεξαγωγή των εκλογών, να συζητηθούν οι μεταρρυθμίσεις και να σχεδιαστούν μηχανισμοί για την εφαρμογή τους», λέει η Najibullah.
Πολιτική αντιπροσώπων
Τη δεκαετία του 1990, η πολιτική του προέδρου Najibullah εμποδίστηκε από την εμβάθυνση της πολιτικής δια αντιπροσώπων. Οι ξένες δυνάμεις έδρασαν μέσω των ένοπλων proxies τους—άνθρωποι όπως ο Abdul Rasul Sayyaf, ο Burhanuddin Rabbani, ο Gulbuddin Hekmatyar και ο Sibghatullah Mojaddedi—για να προκαλέσουν χάος στη χώρα. Άνοιξαν την πόρτα στους Ταλιμπάν, οι οποίοι σάρωσαν το βόρειο Πακιστάν κατά μήκος του Αφγανιστάν. Ο Najibullah βρήκε καταφύγιο στο συγκρότημα του ΟΗΕ στην Καμπούλ και στη συνέχεια δολοφονήθηκε ανελέητα από τους Ταλιμπάν μέσα σε αυτό το συγκρότημα τον Σεπτέμβριο του 1996. Ούτε οι δυνάμεις των Ηνωμένων Πολιτειών-Σαουδικής Αραβίας-Πακιστάν (από τον Ραμπάνι εως τον Μοϊαντέντι) ούτε οι Ταλιμπάν ενδιαφέρονταν για οποιουδήποτε είδους πολιτική συμφιλίωσης.
Ούτε επενδύουν τώρα σε μια πραγματική ειρήνη. Οι Ταλιμπάν έχουν δείξει ότι μπορούν να σημειώσουν σημαντική πρόοδο και ότι θα χρησιμοποιήσουν τα εδαφικά τους οφέλη προς πολιτικό όφελος. Παρόλα αυτά, η ρεαλιστική πτέρυγα των Ταλιμπάν λέει ότι απλά δεν έχουν τους πόρους και την εμπειρογνωμοσύνη να κυβερνήσουν ένα σύγχρονο κράτος. Ο Πρόεδρος Ασράφ Γκάνι μόλις και μετά βίας ελέγχει την ίδια του την κυβέρνηση, σε μεγάλο βαθμό ανυπεράσπιστος χωρίς την αμερικανική αεροπορική δύναμη. Κάθε ένας θα μπορούσε να προσφέρει σε μια διαδικασία συμφιλίωσης, αλλά η πιθανότητά είναι χαμηλή.
Εν τω μεταξύ, οι ξένες δυνάμεις συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν το Αφγανιστάν ως πεδίο μάχης για τις περιφερειακές φιλοδοξίες τους. Η ιστορική τύφλωση διέπει τη στάση αρκετών πρωτευουσών, οι οποίες γνωρίζουν από προηγούμενες εμπειρίες ότι ο εξτρεμισμός δεν μπορεί να περιοριστεί στο Αφγανιστάν, καταστρέφει την περιοχή. Το κάλεσμα της Heela Najibullah να εξετάσει την πολιτική εθνικής συμφιλίωσης του πατέρα της δεν είναι απλώς μια ελπίδα της κόρης. Είναι ίσως ο μόνος βιώσιμος δρόμος για την ειρήνη στο Αφγανιστάν.
guernicaeu.wordpress.com 