Μεταφράσαμε το εβδομαδιαίο δελτίο του Vijay Prashad, Ινδού ιστορικού, δημοσιογράφου και διευθυντή της Τριηπειρωτικής: Ινστιτούτο Κοινωνικών Ερευνών
Στις αρχές Ιουνίου του 2021, ο στρατός των Ηνωμένων Πολιτειών ηγήθηκε μιας μεγάλης στρατιωτικής άσκησης στην αφρικανική ήπειρο: το African Lion 21. Ο υποστράτηγος Andrew Rohling της ειδικής ομάδας του στρατού της Νότιας Ευρώπης των ΗΠΑ δήλωσε ότι ήταν η «μεγαλύτερη στρατιωτική άσκηση των ΗΠΑ που διεξήχθη ποτέ σε αυτήν την ήπειρο». Η στρατιωτική άσκηση African Lion, η οποία πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά με το Βασίλειο του Μαρόκου το 2002, είναι -σύμφωνα με τα λόγια της Διοίκησης ΗΠΑ-Αφρικής- μια ετήσια «κοινή, όλων των τομέων, πολυεθνική άσκηση … για την αντιμετώπιση των κακοηθών δραστηριοτήτων στη Βόρεια Αφρική και τη Νότια Ευρώπη, και την αύξηση της διαλειτουργικότητας μεταξύ των ΗΠΑ, της Αφρικής και των διεθνών εταίρων για την υπεράσπιση της περιοχής από αντίπαλη στρατιωτική επίθεση» . Το African Lion 21, το οποίο περιελάμβανε τις ένοπλες δυνάμεις 21 χωρών, όπως Βραζιλία, Καναδάς, Αίγυπτο, Ιταλία, Λιβύη, Ολλανδία και Ηνωμένο Βασίλειο, έλαβε χώρα στο Μαρόκο και στα κατεχόμενα εδάφη της Δυτικής Σαχάρας, καθώς επίσης στη Σενεγάλη και στην Τυνησία. Η γενική στρατιωτική άσκηση – με περισσότερους από 7.000 στρατιώτες – διεξήχθη υπό την ηγεσία της Διοίκησης των ΗΠΑ στην Αφρική με τη βοήθεια του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ).
Η άσκηση διεξήχθη υπό τη διοίκηση του Υποστράτηγου Rohling και του Στρατηγού Belkhir El Farouk, διοικητή της Νότιας Ζώνης των Ενόπλων Δυνάμεων του Μαρόκου. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η δικαιοδοσία του στρατηγού El Farouk καλύπτει τη μαροκινή κατοχή της Δυτικής Σαχάρας. Στις 10 Δεκεμβρίου 2020, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ προσέφερε στο Μαρόκο αναγνώριση της παράνομης κατοχής της Δυτικής Σαχάρας με αντάλλαγμα την εξομάλυνση των σχέσεων του Μαρόκου με το Ισραήλ. Η δήλωση του Τραμπ για τη Δυτική Σαχάρα έρχεται σε αντίθεση με μια σειρά ψηφισμάτων της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, συμπεριλαμβανομένων των ψηφισμάτων 1514 (XV) του 1960, που βεβαιώνουν ότι όλοι οι άνθρωποι από τις πρώην αποικίες έχουν το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση, και 34/37 από το 1979, που ζητεί ρητά τον τερματισμό της κατοχής του Μαρόκου περιοχή. Όταν ρωτήθηκε ο υποστράτηγος Rohling για την παρουσία του African Lion 21 στη Δυτική Σαχάρα, εκείνος πρόβαλλε αντίρρηση, λέγοντας ότι οι επιλογές της τοποθεσίας έγιναν πριν από τη δήλωση του Τραμπ τον Δεκέμβριο του 2020.
Αυτόν τον μήνα, Τριηπειρωτική: Ινστιτούτο Κοινωνικής Έρευνας, μαζί με την Ομάδα Έρευνας του Σοσιαλιστικού Κινήματος της Γκάνας, κυκλοφόρησε τον φάκελο αριθ. 42 (Ιούλιος 2021), Υπεράσπιση της κυριαρχίας μας: Στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ στην Αφρική και το μέλλον της αφρικανικής ενότητας (διαβάστε σε ελληνική μετάφραση). Ο φάκελος ταξινομεί την ανάπτυξη της Δυτικής στρατιωτικής παρουσίας στην Αφρικανική ήπειρο, με ιδιαίτερη έμφαση στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Γαλλία. Οι ΗΠΑ, από μόνες τους, έχουν 29 γνωστές στρατιωτικές εγκαταστάσεις σε 15 χώρες, ενώ η Γαλλία έχει βάσεις σε 10 χώρες. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Γαλλία έχουν μακράν το μεγαλύτερο στρατιωτικό αποτύπωμα στην αφρικανική ήπειρο και ότι καμία χώρα στον κόσμο δεν έχει μεγαλύτερο παγκόσμιο στρατιωτικό αποτύπωμα από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σύμφωνα με το αμερικανικό σχέδιο επιχειρήσεων εθνικής άμυνας (2018-2022), ο στρατός των ΗΠΑ διαχειρίζεται ένα «παγκόσμιο χαρτοφυλάκιο που αποτελείται από περισσότερα από 568.000 περιουσιακά στοιχεία (κτίρια και κατασκευές), που βρίσκονται σε σχεδόν 4.800 τοποθεσίες παγκοσμίως».
Στην περίπτωση του στρατού των ΗΠΑ, η ίδια η κλίμακα της παρουσίας και των δραστηριοτήτων του στρατού δείχνει έναν ποιοτικά διαφορετικό χαρακτήρα. Αυτός ο χαρακτήρας περιλαμβάνει την ικανότητα των ΗΠΑ να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους στην ήπειρο, λειτουργώντας ως χωροφύλακας όχι για την παγκόσμια κοινότητα, αλλά για τους προνομιούχους του καπιταλισμού. Επιπλέον, προσπαθεί να αποτρέψει κάθε σοβαρό ανταγωνισμό στον έλεγχο των πόρων και των αγορών μέσω ενός «νέου ψυχρού πολέμου», μέσω του οποίου οι ΗΠΑ ασκούν πίεση για τον περιορισμό της Κίνας στην ήπειρο ως μέρος της ευρύτερης γεωπολιτικής τους επίθεσης.
Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Γαλλία είναι μέλη του ΝΑΤΟ, η εντολή του οποίου έχει μεταφερθεί από την άμυνα της Ευρώπης στην επίθεση στο εξωτερικό. Δύο κύριοι στόχοι βρίσκονται στο επίκεντρο της δραστηριότητας του ΝΑΤΟ στην Αφρική: Η Ευρώπη πρέπει να σταματήσει την μετανάστευση και να παρεμποδίσει τις ρωσικές δραστηριότητες στη Βόρεια Αφρική. Στο πρόσφατο στρατηγικό της έγγραφο, το ΝΑΤΟ 2030, η συμμαχία σημειώνει ότι «ο «Νότος» του ΝΑΤΟ αναφέρεται σε μια ευρεία γεωγραφική περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της Βόρειας Αφρικής και μεγάλων τμημάτων της Μέσης Ανατολής, που εκτείνεται στην υποσαχάρια Αφρική και το Αφγανιστάν». Αυτό δεν είναι νέο όραμα, καθώς το ΝΑΤΟ έχει επιχειρήσει στο Σουδάν (2005-2007), στον Κόλπο του Άντεν και στο Κέρας της Αφρικής (2008-2016), και στη Λιβύη (2011). Το NATO πήρε το προβάδισμα στην καταστροφή της Λιβύης, η οποία εξακολουθεί να πλήττεται από πολιτική-στρατιωτική κρίση και κοινωνική κατάρρευση. Οι νέες αποστολές του ΝΑΤΟ περιλαμβάνουν επιχειρήσεις στη Μεσόγειο, όπως η Operation Active Endeavour (2001-2016) και η Sea Guardian (εν εξελίξει), ενέργειες στήριξης της Αφρικανικής Ένωσης, όπως η εκπαίδευση της αφρικανικής δύναμης επιφυλακής και αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις στην Β. Αφρική.
Διαβάζοντας τα έγγραφα της Διοίκησης των ΗΠΑ στην Αφρική, του γαλλικού στρατού και του ΝΑΤΟ, θα μπορούσε κανείς να πιστέψει παραπλανητικά ότι ο δυτικός στρατός λειτουργεί στην Αφρική για να αποτρέψει την ανάπτυξη της τρομοκρατίας (κυρίως τα παρακλάδια της Αλ Κάιντα). Η επιχείρηση του ΝΑΤΟ στη Λιβύη το 2011 συνέτριψε το κράτος, ενθαρρύνοντας τα ακραία ισλαμικά ρεύματα στην περιοχή να δράσουν ατιμώρητα. Ορισμένες από αυτές τις ομάδες -όπως η Αλ Κάιντα στο Μαγκρέμπ- καταλήγουν να είναι λαθρέμποροι τσιγάρων, κοκαΐνης, ανθρώπων και όπλων. Ήταν το κατεστραμμένο λιβυκό κράτος που άνοιξε την πόρτα τόσο στην άνοδο της ανταρσίας και της εγκληματικής δραστηριότητας κατά μήκος της Ερήμου της Σαχάρα όσο και στην αύξηση της μετανάστευσης προς την Ευρώπη.
Σε αυτό το πλαίσιο, το 2014, η Γαλλία προσέλαβε πέντε αφρικανικές χώρες (Μπουρκίνα Φάσο, Τσαντ, Μάλι, Μαυριτανία και Νίγηρας) για να διαμορφώσουν την πρωτοβουλία G5 Sahel. Το Σαχέλ είναι η ζώνη που διασχίζει την Αφρική κάτω από την έρημο της Σαχάρας. Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ έχουν κατασκευάσει ένα δίκτυο βάσεων, μεταξύ των οποίων μια τεράστια βάση μη επανδρωμένων αεροσκαφών στο Αγκαντέζ (Νίγηρας), και χρησιμοποιούν τα ρομπότ τους για να παρέχουν εναέρια υποστήριξη στις αμερικανικές δυνάμεις, τον γαλλικό στρατό, και τους στρατούς των κρατών G5. Η Ευρώπη μετακίνησε τα νότια σύνορά της από τη βόρεια άκρη τη Μεσογείου στη νότια άκρη της ερήμου τη Σαχάρα.
Από τις παρεμβάσεις στη Σομαλία το 1992 μέχρι τις σημερινές δραστηριότητες, τα ιστορικά στοιχεία των αμερικανικών και γαλλικών στρατιωτικών επεμβάσεων στις αφρικανικές χώρες είναι σαφή: Τα στρατεύματα των ΗΠΑ και της Γαλλίας επιδεινώνουν τις συγκρούσεις και χρησιμοποιούν την εσωτερική αδυναμία των αφρικανικών κρατών για να επιβάλουν τους στόχους των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Πρόσφατη μελέτη του Διεθνούς Ιδρύματος Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI) δείχνει ότι υπάρχουν 23 ενεργές ένοπλες συγκρούσεις στην αφρικανική ήπειρο (Αγκόλα, Μπουρκίνα Φάσο, Μπουρούντι, Καμερούν, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Τσαντ, Ακτή Ελεφαντοστού, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Αίγυπτος, Αιθιοπία, Γουινέα, Κένυα, Λιβύη, Μαδαγασκάρη, Μάλι, Μοζαμβίκη, Νίγηρας, Νιγηρία, Σομαλία, Νότιο Σουδάν, Σουδάν, Ουγκάντα και Δυτική Σαχάρα). Με καθαρή αύξηση κατά 41% των θανάτων από το 2019-2020, γράφει το SIPRI, η υποσαχάρια Αφρική «ήταν η περιοχή με τα περισσότερα θύματα που σχετίζονται με συγκρούσεις το 2020». Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι οι κατασκευαστές όπλων από τις ΗΠΑ και τη Γαλλία, των οποίων οι συνδυασμένες εξαγωγές όπλων αντιπροσώπευαν πάνω από το 43% του συνολικού παγκόσμιου συνόλου μεταξύ 2015 και 2019, παρέχουν τη μερίδα του λέοντος σε όπλα για αυτές τις συγκρούσεις.
Τα κυριότερα αίτια των συγκρούσεων στην ήπειρο, όπως συνοψίζει το SIPRI: «κρατική αδυναμία, διαφθορά, αναποτελεσματική παροχή βασικών υπηρεσιών, ανταγωνισμός επί των φυσικών πόρων, ανισότητα, και μια αίσθηση περιθωριοποίησης». Ο κύριος λόγος για τον οποίο η Διοίκηση ΗΠΑ-Αφρικής και το ΝΑΤΟ προβλέπουν την παρέμβασή τους στην Αφρική – τρομοκρατία και γεωπολιτική σύγκρουση – δεν βρίσκονται στον κατάλογο.
Για να αντιμετωπιστούν αυτά τα ζητήματα, είναι σημαντικό τα αφρικανικά κράτη να διεκδικήσουν την κυριαρχία τους και να χαράξουν ένα αξιόπιστο σχέδιο για την ευημερία των ανθρώπων σε αυτές τις περιοχές. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το Συμβούλιο Ειρήνης και Ασφάλειας της Αφρικανικής Ένωσης ενέκρινε ψήφισμα το 2016 εκφράζοντας ανησυχία για τις επεκτεινόμενες ξένες στρατιωτικές βάσεις στην ήπειρο. Είναι η αδυναμία των κρατών μελών και η οργανωτική τους ασυμφωνία που εμπόδισαν την περαιτέρω εφαρμογή αυτού του ψηφίσματος και είναι αυτό που επιτρέπει στη Δύση να επεκτείνει τις νεοαποικιακές πιέσεις της για να εντείνει τις αιτίες των συγκρούσεων. Τα προγράμματα λιτότητας του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου παράγουν την «αναποτελεσματική παροχή βασικών υπηρεσιών», και οι δυτικές πολυεθνικές εταιρείες παράγουν «διαφθορά» και «ανταγωνισμό πάνω στους φυσικούς πόρους». Οι κύριοι δημιουργοί των προβλημάτων στην ήπειρο δεν είναι ούτε η Κίνα ούτε η Ρωσία, η παρουσία των οποίων χρησιμοποιείται ως δικαιολογία για τη διεύρυνση της στρατιωτικής παρουσίας της Δύσης.
Ο φάκελος της Τριηπειρωτικής: Ινστιτούτο Κοινωνικών Ερευνών εμπλουτίζεται από δορυφορικές φωτογραφίες που συλλέγονται από τον καλλιτέχνη δεδομένων Josh Begley. Για τον φάκελο, η ομάδα τέχνης της Τριηπειρωτικής: Ινστιτούτο Κοινωνικής Έρευνας προβάλει φυσικά εικόνες και συντεταγμένες αυτών των κρυμμένων περιοχών σε έναν χάρτη της Αφρικής, ανακατασκευάζοντας οπτικά το μηχανισμό στρατιωτικοποίησης σήμερα. Εν τω μεταξύ, οι καρφίτσες και τα νήματα που συνδέουν αυτά τα μέρη μας θυμίζουν τα «αρχηγεία πολέμου» της αποικιακής κυριαρχίας. Μαζί, το σύνολο των εικόνων αποτελεί μια οπτική απόδειξη του συνεχιζόμενου «κατακερματισμού και υποταγής των λαών και των κυβερνήσεων της ηπείρου», όπως γράφει ο φάκελος.
Το 2013, όταν εξτρεμιστές από την al-Shabaab επιτέθηκαν στο εμπορικό κέντρο Westgate στο Ναϊρόμπι (Κένυα), πυροβόλησαν και σκότωσαν τον Kofi Awoonor, έναν ποιητή από την Γκάνα, πρεσβευτή στην Κούβα, τη Βραζιλία και τον ΟΗΕ, και πρόεδρο μιας επιτροπής του ΟΗΕ κατά του απαρτχάιντ. Ο Awoonor θα μιλούσε συχνά για τις «αγωνίες» της χώρας του – της ίδιας χώρας που ο Πρόεδρος Kwame Nkrumah οδήγησε από την αποικιοκρατία σε ένα πιθανό νέο μέλλον. Τα στρατιωτικά πραξικοπήματα και η λιτότητα του ΔΝΤ στέρησαν τις ελπίδες γενεών Γκανέζων στον αγώνα τους για απελευθέρωση, αλλά ο Awoonor τις διατήρησε. Ένα από τα αγαπημένα μου ποιήματα του Awoonor είναι ο ‘Καθεδρικός’, το οποίο μεταφέρει αυτήν την αίσθηση των ‘δυσχερειών’ που επισκέπτονται τον κόσμο μας και συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε εναντίον τους σήμερα:
Σε αυτό το βρώμικο μπάλωμα
ένα δέντρο κάποτε στεκόταν
ρίχνοντας θυμίαμα στο νεογέννητο καλαμπόκι:
τα κλαδιά του εκτείνονται σε έναν παράδεισο
φωτισμένα από τις τελευταίες φωτιές μιας φυλής.
Έστειλαν τοπογράφους και χτίστες
ποιος έκοψε το δέντρο;
φυτεύοντας στη θέση του
Ένα τεράστιο παράλογο καθεδρικό ναό θανάτου.
guernicaeu.wordpress.com 