Πηγή: South China Morning Post
Δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η Κίνα έχει ως στόχο να σπρώξει εσκεμμένα τις φτωχές χώρες στο χρέος ως έναν τρόπο να κατασχέσει τα περιουσιακά τους στοιχεία ή να αποκτήσει μεγαλύτερο λόγο στις εσωτερικές τους υποθέσεις, ανέφεραν ερευνητές και αναλυτές αντιμετωπίζοντας την αφήγηση της Ουάσιγκτον ότι η Κίνα συμμετεχει σε «διπλωματία παγίδας χρέους».
Η Deborah Brautigam, καθηγήτρια διεθνούς πολιτικής οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins και ιδρυτής της Κινεζικής Ερευνητικής Πρωτοβουλίας για την Αφρική (Cari), θεωρεί την αφήγηση «παγίδα του χρέους» μύθο.
Η Cari έχει ελέγξει χιλιάδες έγγραφα κινεζικών δανείων, κυρίως για έργα στην Αφρική, και αναφέρει ότι δεν έχει βρει στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η Κίνα κατάσχει τα περιουσιακά στοιχεία άλλων χωρών εάν δεν εξοφλήσουν δάνεια.
Η αποκάλυψη λαμβάνει χώρα σε μια εποχή όπου δεκάδες αφρικανικές χώρες διατρέχουν υψηλό κίνδυνομη εξυπηρέτησης του χρέους. Οι περισσότερες από τις χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Αγκόλας, της Αιθιοπίας, της Κένυας και της Ζάμπια, οι οποίες είναι μεταξύ των κορυφαίων δανειοληπτών της Κίνας, ζήτησαν ελάφρυνση του χρέους. Από τότε, το Πεκίνο έχει προσφέρει ελάφρυνση χρέους σε περισσότερες από 20 χώρες και για ορισμένες χώρες έχει ακυρώσει άτοκα δάνεια που έληγαν το 2020, σύμφωνα με το Υπουργείο Εμπορίου της Κίνας.
Αλλά η αφήγηση για την παγίδα του χρέους έγινε πιο έντονη το 2017, όταν δημοσιεύθηκαν ρεπορτάζ ότι η Κίνα κατάσχεσε το λιμάνι της Χαμπάντοτα στη Σρι Λάνκα, όταν η χώρα της Νότιας Ασίας έμεινε πίσω στην εξυπηρέτηση των χρεών της. Ωστόσο, ερευνητές της Κάρι αναφέρουν δεν έχει κατασχεθεί το λιμάνι από την Κίνα, αλλά η Σρι Λάνκα ιδιωτικοποίησε το 70% του Κινεζικού λιμανιού σε Κινεζική εταιρεία.
Το Colombo είχε εξασφαλίσει δύο δάνεια από την Κίνα, 307 εκατομμύρια αμερικάνικα δολάρια για την πρώτη φάση του λιμενικού έργου και άλλα 757 εκατομμύρια δολάρια και τα δύο από την China Exim Bank για την κατασκευή του λιμανιού Hambantota. Όταν αντιμετώπιζε μια κρίση ρευστότητας, η Σρι Λάνκα αποφάσισε να μισθώσει το λιμάνι Hambantota σε πιο έμπειρους φορείςκαι επέλεξε τη China Merchants για τη θέση. Αυτό κατέστησε την κινεζική εταιρεία πλειοψηφικό μέτοχο σε μια μίσθωση 99 ετών που βοήθησε το Colombo να συγκεντρώσει 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια.
Αλλά σε όλη τη διακυβέρνηση του αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, το λιμάνι της Σρι Λάνκα έγινε η πιο γνωστή περίπτωση μιας κινεζικής «παγίδας χρέους» και χρησιμοποιήθηκε ως παράδειγμα ότι το Πεκίνο είχε κατασχέσει τον στρατηγικό λιμένα.
Εκτός από τη Σρι Λάνκα, οι φόβοι για κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων εξαπλώθηκαν επίσης στην Αφρική πριν από δύο χρόνια με φήμες ότι η Κίνα θα αναλάβει τον παραγωγό ηλεκτρικής ενέργειας της Ζάμπια και το κύριο λιμάνι της Κένυας, εάν οι χώρες δεν αποπληρώσουν τα δάνεια που πήραν από την Κίνα για την κατασκευή μεγάλων έργων.
Σε ομιλία του το 2018, ο πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ Τζον Μπόλτον προειδοποίησε ότι η Κίνα «είναι πλέον έτοιμη να αναλάβει την εθνική επιχείρηση ηλεκτρισμού και κοινής ωφέλειας της Ζάμπια για να εισπράξει τις οικονομικές υποχρεώσεις της Ζάμπια».
Οι αξιωματούχοι του Τραμπ υποστήριξαν ότι η Κίνα δελεάζει τα φτωχά έθνη να πάρουν μη βιώσιμα χρέη για να κατασκευάσουν μεγάλα έργα έτσι ώστε όταν δεν αποπληρώσουν τα δάνεια, το Πεκίνο να κατάσχει τα περιουσιακά τους στοιχεία, επεκτείνοντας έτσι τη στρατηγική ή στρατιωτική εμβέλεια του Πεκίνου.
Ο Brautigam είπε ότι η αφήγηση ότι η Κίνα σκοπίμως έβαζε παγίδες χρέους προκάλεσε μεγάλη ανησυχία στις κοινωνίες των πολιτών σε αρκετές χώρες, όπως στη Σρι Λάνκα, τη Μαλαισία, την Κένυα, τη Ζάμπια, την Τανζανία και τη Νιγηρία.
«Αυτό αντικατοπτρίστηκε στην πολιτική των κομμάτων της αντιπολίτευσης σε αυτές τις χώρες», ανέφερε.
Στη Ζάμπια το αντι-κινεζικό συναίσθημα έγινε συνδετικός κρίκος της πολιτικής της αντιπολίτευσης. Κατά τη διάρκεια των προεδρικών εκστρατειών του 2006, ο Michael Sata προειδοποίησε τους αντιπάλους να μην δώσουν την κυριαρχία της Ζάμπια. Όταν όμως εκλέχθηκε πρόεδρος πέντε χρόνια μετά, άλλαξε γνώμη και επέτρεψε στο Πεκίνο να συνεχίσει να χρηματοδοτεί βασικά έργα υποδομής στη χώρα. Ο Sata πέθανε το 2014. «Το να κουνά το χαρτί της Κίνας αποδείχθηκε ισχυρή τροφή για εκστρατεία», είπε ο Brautigam στην South China Morning Post.
Ωστόσο, ανέφερε ότι αξιωματούχοι της κυβέρνησης στις περισσότερες από αυτές τις χώρες συνέχισαν να διαπραγματεύονται νέα δάνεια από Κινέζους χρηματοδότες. Είπε ότι η βάση δεδομένων Cari αναφέρει 20 επιβεβαιωμένα νέα δάνεια στην Κένυα, τη Ζάμπια και τη Νιγηρία που υπογράφηκαν το 2018 και το 2019.
Η Τανζανία , ανέφερε ο Μπραουτιγκάμ. «Δεν έχei δανειστεί από την Κίνα από τότε που ο [Πρόεδρος John] Magufuli εξελέγη με μια πλατφόρμα λιτότητας το 2015.» Ήταν υπό την προεδρία του Magufuli που η Τανζανία έθεσε σε αναμονή το χρηματοδοτούμενο από την Κίνα έργο Bagamoyo των 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων λόγω ανησυχιών για τους όρους και την ικανότητα αποπληρωμής του δανείου.
Επιπλέον, έχει υπάρξει αναταραχή στην Κένυα και τη Νιγηρία από τότε που προέκυψε ότι οι συμβάσεις δανείων περιείχαν μια ρήτρα «άρσης της ασυλίας».
Ωστόσο σε πρόσφατη μελέτη για τις κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων, οι Brautigam, Meg Rithmire, επίκουρος καθηγητής στη Σχολή Επιχειρήσεων του Χάρβαρντ, και Won Kidane, επίκουρος καθηγητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο Δικαίου του Σιάτλ, ανέφεραν ότι ησύμβαση επέτρεψε να ασκηθεί αγωγή σε ξένο δικαστήριο ή να υποβληθεί σε διεθνή διαιτησία.
Οι ερευνητές δεν βρήκαν «κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων» από την Κίνα για κρατικό δανεισμό στην Αφρική ή παγκοσμίως.
Ο Brautigam είπε ότι στη Νιγηρία ειδικά, τοπικοί εμπειρογνώμονες και τεχνοκράτες στην κυβέρνηση παρείχαν πολύ σαφείς εξηγήσεις για την άρση της ρήτρας περί ασυλίας και γιατί ήταν μια τυποποιημένη ρήτρα στις διεθνείς συμβάσεις δανείων. Κυρίως πολιτικοί εκτός του κυβερνητικού τμήματος επέλεξαν να μην εξετάσουν αυτά τα γεγονότα και χρησιμοποίησαν αυτές τις κατηγορίες για να κερδίσουν πολιτικούς πόντους, ανέφερε ο Brautigam.
«Ωστόσο είναι αλήθεια ότι αυτές οι έννοιες που είναι καίριες για τη διεθνή χρηματοδότηση έργων και το εμπορικό δίκαιο είναι αρκετά τεχνικές και συχνά δεν είναι καλά κατανοητές», ανέφερε.
Ο David Shinn, καθηγητής της Σχολής Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Τζωρτζ Ουάσινγκτον, ανέφερε ότι η αμερικανική αφήγηση για τη διπλωματία της παγίδας του χρέους ήταν εσφαλμένη.
«Το μόνο πραγματικό ζήτημα είναι η κατοχή από την Κίνα του 20% του χρέους της Αφρικής και όχι η διπλωματία της παγίδας χρέους», δήλωσε ο Shinn. Ανέφερε ότι υπάρχουν οκτώ με 10 χώρες στην Αφρική που βρίσκονται τώρα σε δύσκολη θέση λόγω χρέους, όπου η Κίνα κατείχε πάνω από το 20% των χρεών τους. «Η Κίνα μιλάει επίσης για πιθανές ανταλλαγές χρέους προς ίδια κεφάλαια», είπε.
Ο W. Gyoud Moore, ανώτερος πολιτικός συνεργάτης στο Κέντρο Παγκόσμιας Ανάπτυξης και πρώην υπουργός Δημοσίων Έργων της Λιβερίας, επανέλαβε ότι ήταν σημαντικό να κατανοήσουμε γιατί κάποιες χώρες δανείστηκαν από την Κίνα.
«Σε πολλές περιπτώσεις, αυτά είναι έργα που έχουν αγωνιστεί για να προσελκύσουν χρηματοδότηση από εμπορικούς, διμερείς και πολυμερείς δανειστές. Για παράδειγμα, στην Hambantota η αρχική εταιρεία ήταν Καναδικη», είπε ο Moore.
«Νομίζω ότι οι κινεζικές τράπεζες – μερικές φορές με τη βοήθεια δυτικών συμβούλων – άρχισαν να αντικατοπτρίζουν την εμπορική φύση αυτών των δανείων και εδώ φαίνεται το ζήτημα της ασυλίας. Κάποιος μπορεί να το ερμηνεύσει ως αντιστάθμιση έναντι του κινδύνου μη πληρωμής», ανέφερε ο Μουρ.
Η Κίνα έχει επανειλημμένα αρνηθεί ότι σκοπεύει να χρησιμοποιήσει τα δάνεια ως τρόπο για την κατάσχεση στρατηγικών περιουσιακών στοιχείων.
«Δεν υπάρχει τίποτα τέτοιο. Η συμπερίληψη της ρήτρας ασυλία αποτελεί κοινή πρακτική σε πολλές διεθνείς εμπορικές συμφωνίες», ανέφερε ο Σαν Σαϊξιόνγκ, αξιωματούχος Τύπου στην Κινεζική πρεσβεία στη Νιγηρία, το προηγούμενο έτος. «Θεωρούμε το ζήτημα περισσότερο εσωτερικές υποθέσεις της Νιγηρίας».
Αναλυτές εξέφρασαν την ελπίδα για μια μικρότερη αντιπαράθεση με την Κίνα υπό τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν.
guernicaeu.wordpress.com 