Του Tom Hale για το IFLScience
Τρισεκατομμύρια τρισεκατομμυρίων μικρόβια έχουν παραμείνει εγκλωβισμένα στους πάγους της Αρκτικής, ανενόχλητα και βρίσκονται σε «βαθύ ύπνο» για χιλιάδες χρόνια. Θα μπορούσε όμως η αλλαγή του κλίματος να αρχίσει σύντομα να το αλλάζει αυτό;
Αρκτική θερμαίνεται δύο φορές ταχύτερα από τον υπόλοιπο κόσμο κατά την κλιματική αλλαγή. Με αυτές τις αυξανόμενες θεροκρασίες, μεγάλο μέρος του παγωμένου τριεριβάλλοντος, οι παγετώνες και το μόνιμα παγωμένο έδαφος ξεπαγώνουν. Όπως το περισσότερο νερό στη Γη, το παγωμένο νερό είναι γνωστό ότι έχει απίστευτη ποσότητα μικροβιακής βιοποικιλότητας, από ιούς και βακτήρια μέχρι μύκητες και φύκια.
Καθώς το 25% της χερσαίας επιφάνειας της Γης καλύπτεται από τον παγετό, φαίνεται πιθανό πολλά από αυτά τα είδη να είναι άγνωστα στην ανθρώπινη γνώση. Νωρίτερα αυτό το έτος, επιστήμονες δημοσίευσαν προκαταρκτικά αποτελέσματα εξετάζοντας τους αρχαίους ιούς που παγιδεύτηκαν μέσα σε δείγματα που λήφθηκαν από πάγο ηλικίας 15.000 ετών από το παγοκάλυμμα του Guliya στο βορειοδυτικό Θιβετιανό Οροπέδιο στην Ασία. Η ανάλυσή τους στα δείγματα του πυρήνα του πάγου αποκάλυψε πάνω από 30 ομάδες ιών, 28 εκ των οποίων ήταν νέες για την επιστήμη.
Είναι κατανοητό ότι αυτό εγείρει ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσον οι λοιμώδεις ασθένειες θα μπορούσαν ενδεχομένως να προκύψουν ή να επανεμφανιστούν από το ξεπάγωμα των παγετώνων και του πάγου.
Η χερσόνησος Γιαμάλ στα βάθη της Σιβηρίας ήταν διαβόητη για τις επαναλαμβανόμενες εστίες άνθρακα στις αρχές του 20ού αιώνα, οδηγώντας στη μόλυνση που έγινε γνωστή ως «Νόσος του Γιαμάλ». Ωστόσο, οι μεγάλες εστίες είχαν σε μεγάλο βαθμό καταστεί παρελθόν χάρη στους εμβολιασμούς ελαίων και στην καλύτερη κατανόηση της νόσου.
Αλλά τότε, το 2016, υπήρξε ένα ξέσπασμα, προκαλώντας δεκάδες ανθρώπους να αρρωστήσουν από τη βακτηριακή λοίμωξη και σκοτώνοντας τουλάχιστον ένα αγόρι. Αξιωματούχοι αμφισβήτησαν ότι ένα κύμα καύσωνα είχε λιώσει τον παγετό στην περιοχή και εξέθεσε ένα μολυσμένο σκελετό ταράνδου στη Σιβηρική τούνδρα, οδηγώντας σε εντυπωσιακά πρωτοσέλιδα μιας «σιβηρικής πανώλης» που αναβίωσε από την κλιματική αλλαγή. Ενώ επιστήμονες από τότε προσπάθησαν να περιορίσουν αυτούς τους φόβους υποδεικνύοντας ότι το ξέσπασμα πιθανότατα να σχετίζεται με την αύξηση του πληθυσμού στην περιοχή και την πτώση του εμβολιασμού, αυτό πυροδότησε ξανά τη συζήτηση για το αν τα από καιρό χαμένα μικρόβια θα μπορούσαν να επιστρέψουν για να μολύνουν τους ανθρώπους για άλλη μια φορά.
Οι τελευταίες δεκαετίες έχουν επίσης δει αυξανόμενους φόβους ότι τα πτώματα ανθρώπων που πέθαναν σε προηγούμενες πανδημίες, τα οποία είχαν θαφτεί από τον παγετό, θα μπορούσαν να επιστρέψουν για να στοιχειώσουν την ανθρωπότητα. Τη δεκαετία του 1950, οι επιστήμονες ανακάλυψαν το σώμα μιας γυναίκας που πέθανε κατά τη διάρκεια της πανδημίας της «ισπανικής γρίπης» το 1918, θαμμένη στην Περμαφροστ της Αλάσκα. Μέχρι το 1997, οι επιστήμονες είχαν κατορθώσει ακόμα και να ανακτήσουν αρκετό ιικό RNA ώστε να βρουν την αλληλουχία του στελεχους H1N1 του 1918 στο σύνολό του. Κάποιοι έχουν εγείρει παρόμοιες ανησυχίες για τα αποψυχόμενα σώματα ανθρώπων που πέθαναν από ευλογιά, μια ασθένεια που έχει εξαλειφθεί.
Φυσικά, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι τυχόν αναζωογονημένα μικροβια δεν θα μπορούσαν να μολύνει τους ανθρώπους ή άλλα θηλαστικά. Το 2015, Γάλλοι επιστήμονες ανακάλυψαν έναν γίγαντα ιό 30.000 ετών, τον τίτλο Mollivirus sibericum, στην παγωμένη επιφάνεια στα βορειοανατολικά της Σιβηρίας και κατάφεραν να τον επαναφέρουν στη ζωή, παρακινώντας τον ακόμα να μολύνει μια αμοιβάδα. Το γεγονός αυτό προκάλεσε αρκετή υπερβολή στα μέσα ενημέρωσης, αλλά πολλοί επεσήμαναν ότι οι φόβοι ότι ο ιός θα μπορούσε να μολύνει τους ανθρώπους ήταν υπερβολικοί, καθώς αποδείχθηκε μόνο η μόλυνση μιας αμοιβάδας.
Πέρα από τις ανησυχίες των αρχαίων ιών που ξεπροβάλλουν στη ζωή για να μολύνουν τους ανθρώπους και άλλα θηλαστικά, υπάρχει η πολύ πιο βέβαιη απειλή που έρχεται με την απόψυξη των παγετώνων και της μικροβιακής ζωής. Όπως πολλοί έχουν επισημάνει τις τελευταίες δεκαετίες, το ερώτημα δεν είναι μόνο πώς η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να επηρεάσει αυτούς τους μικροοργανισμούς, αλλά πώς αυτές οι πρόσφατα αναζωογονημένες μορφές ζωής θα μπορούσαν να επηρεάσουν το κλίμα. Καθώς αυτά τα εκατομμύρια μικροοργανισμών επανέρχονται στη ζωή, θα αρχίσουν να αναπνεύσουν ξανά, απελευθερώνοντας τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα και μεθανίου στην ατμόσφαιρα. Η πρόβλεψη του τρόπου με τον oποιο αυτό μπορεί να επηρεάσει την ατμόσφαιρα και το κλίμα του πλανήτη είναι εξαιρετικά σύνθετη, αλλά είναι σαφές ότι η τήξη πάγων απελευθερώνει ήδη σημαντικέ ποσότητες αερίων θεροκηπίου.
Σε μια ειρωνική στροφή των γεγονότων, αυτό θα βαθύνει θεωρητικά την κλιματική κρίση του πλανήτη και θα οδηγήσει σε ακόμα περισσότερο λιώσιμο των παγετώνων.
guernicaeu.wordpress.com 